Tekirdağ tarafına yolculuk yaptıysanız sağlı sollu ayçiçeği tarlaları dikkatinizi çekmiştir. Bilmeyenler için küçük bir bilgi. Türkiye’de ayçiçeğinin en fazla yetiştirildiği il Tekirdağ’dır. Özellikle çiçek açtığı dönemde fotoğraf ve doğaseverler için güzel bir fon olmasının ötesinde ayçiçeği diğer adıyla günebakan çiçeği ilginç bir özelliğe sahiptir.
Adından da anlayacağımız bu çiçeği gün içinde güneşin konumu takip ettiği bilinmektedir. Ancak aslında tam gelişmiş ayçiçekleri yüzlerini güneşe dönmezler.
Popüler kültür, ayçiçeklerinin her zaman güneşi takip ettiği efsanesini benimsemiş olsa da, bu yanlıştır. Tipik doğu-batı hareketi sadece genç ayçiçeklerinde görülür. Olgunlaşmış bitkiler de ise hareket azalır ve ağırlaşan çiçek doğuya yönelik kalır.
Eğer fırsatınız olursa bir kaç ay boyunca bir ayçiçeği tarlasını gözlemleyin. Sabah, tüm ayçiçekleri doğuya, yükselen güneşin yönüne bakacaktır. Güneş hareket ettikçe ayçiçeği de onu takip edecektir. Ancak yaz sonbahara döndüğünde ve ayçiçekleri büyüyüp olgunlaştıkça ve tohumlarla ağırlaştıkça hareket etmeyi bırakacaklardır. Hasat edilene kadar da sadece doğuya bakacaklardır.
Ayçiçekleri Nasıl Hareket Ediyor?
İnsanlar gibi, bitkilerin de sirkadiyen ritimler olarak adlandırılan dahili biyolojik saatleri vardır. Bir kişinin sirkadiyen ritmi vücutta çeşitli fizyolojik ve kimyasal değişiklikler üretir. Benzer şekilde, bir bitkinin sirkadiyen ritmi, yaklaşık 24 saatlik döngülerdeki değişikliklere tepki vermeyi mümkün kılar.
Bu nedenle, bu çiçekler bitkilerin sandığımız statik varlıklar olmadığını ilk elden görmemizi sağlar. Araştırmalar ayçiçeğinin doğu-batı hareketinin de sirkadiyen ritme dayalı olduğunu ortaya koyuyor.
Araştırma da büyüme hormonunun salgılanmasından sorumlu, ışığa duyarlı iki gen saptandı. Bu hormonlardan biri daha çok gündüz (sapın doğu tarafında), diğer hormon ise gece diğer tarafta daha fazla salgılanıyor. Bu açıdan bakıldığında hareket bitkinin büyümesi için belli bir önem taşıyor.
Bilim insanları ayçiçeğinin güneşi izleme kodunu kırma girişimlerinde, heliotropizmin bazı kritik faydalarını da keşfettiler. Bitkiler artık güneşi takip edemeyecekleri şekilde bağlandığında, daha az yaprak alanı ve daha az biyokütle ile sonuçlandı. (Heliotropism, canlı organizmanın gösterdiği güneş ışınlarına yönelme veya güneş ışınlarından uzaklaşma eğilimidir. )
Araştırmacılar, bitkiler 24 saat boyunca yapay ışığa maruz kaldıklarında da aynı döngünün işlediğini belirlediler. Ancak bu döngü 30 saate yaklaştığında çiçekler bunu başaramadı.
Bu noktada akla gelen soru olgun ayçiçeklerinin neden hareket etmekten vazgeçtikleri biçiminde olacaktır. Bunun içinde arıları ve diğer tozlayıcıları suçlayın. Sonucunda doğuya bakan çiçekler daha çabuk ısınır ve arılar da bu sıcak çiçekleri sever.
Araştırmacılar, doğuya bakan olgun çiçekleri batıya dönük çiçeklerle karşılaştırdıklarında dikkat çekici bir gözlem yaptılar. Doğuya bakan çiçekler, batıya bakan çiçeklerden beş kat daha fazla tozlaşan böcek çekti.
Sonuç olarak sizin de gördüğünüz gibi ayçiçekleri doğanın başka bir mucizesidir. Keyifle çekirdeklerini yerken bunu aklınızda tutmanız önerilir.
Ayrıca göz atmak isterseniz
- Sadece Bir Fotoğraf İle Bitkileri Tanımak Mümkün: İşinize Yarayacak 5 Uygulama
- Doğada Yön Bulma İçin Bitkileri Pusula Olarak Nasıl Kullanmalıyız?
- Çam Ağacının Çiçeği Olmasa da Arılar Nasıl Çam Balı Üretir?
- Deli Bal: Dağlardan Gelen Tuhaf Ve Tehlikeli Bir Karışım
- Houtouwan: Doğa Tarafından Yutulmuş Terk Edilmiş Bir Köy
Kaynaklar ve ileri okumalar
- Atamian HS, Creux NM, Brown EA, Garner AG, Blackman BK, Harmer SL. Circadian regulation of sunflower heliotropism, floral orientation, and pollinator visits. Science. 2016 Aug 5;353(6299):587-90. doi: 10.1126/science.aaf9793. PMID: 27493185.
- Why do sunflowers turn to face the morning sun? Yayınlanma tarihi: 12 Ekim 2021; Bağlantı: https://www.washingtonpost.com
- Why Do Sunflowers Always Face The Sun? Yayınlanma tarihi: 4 Ocak 2022; Bağlantı: https://www.scienceabc.com/
YolveMacera
