Doğa Yürüyüşü Yapmak Beynimizi Nasıl Etkiliyor?

Doğaya açılmak ve doğa yürüyüşü yapmak günümüzde giderek daha çok kişi tarafından kabul gören bir kaçış. Ayrıca yapılan araştırmalar bize gösteriyor ki bu kaçışın beynimiz ve sağlığımız üzerinde tahmin ettiğimizden daha çok olumlu etkisi var.

Doğanın beynimizi nasıl geliştirdiğine ilişkin bulgular sağlıklı, mutlu ve yaratıcı bireyler olabilmek için doğada daha fazla zaman harcamamız gerektiğini gösteriyor. Doğa yürüyüşü yapmanın beyin ve bedenimizi nasıl etkilediğini gösteren çalışmalardan bazılarına göz atalım.

1. Doğa yürüyüşü yapmak stres azalır

Yürüyüşün ve herhangi bir fiziksel aktivitenin stres ve endişeyi azalttığı bilinen bir gerçek ancak Japonya’da gerçekleştirilen bir deney sonucuna göre, doğada yapacağınız yürüyüşün kalbinize olan katkısı, şehir ortamında yaptığınız yürüyüşten çok daha fazla. Araştırmacıların sonuçlarına göre doğada olmak insana tamamen faydalı bir durum olarak stres üzerinde azaltıcı bir etki yapıyor. Bunu için sadece 15 dakikalık bir doğa yürüyüşü yapmak bile yeterli oluyor.

Finlandiya’da yapılan bir araştırmada da, ormanlık alanlarda yapılan 20 dakikalık bir doğa yürüyüşü, şehir merkezinde yapılan ile karşılaştırıldığında daha fazla stres azalttığı gözüküyor. Üstelik sadece bu kadar da değil. Evinin penceresi kötü bir manzaraya bakanlar ile ağaç ve doğa manzarasına bakanlar karşılaştırıldığında da benzer bir etki görülüyor. Stres hormonları, solunum, kalp atım sayısı ve terleme ölçümleri, doğa yürüyüşü yapmanın ve hatta doğa fotoğraflarına bakmanın bile insanları sakinleştirdiğini ve performanslarını arttırdığını ortaya koyuyor.

2. Doğa yürüyüşü yapmak, zihin sağlığı üzerinde olumlu etkiye sahiptir.

Stanford Üniversitesi’nden Gregory Bratman, doğanın ruh halimiz üzerindeki etkilerini araştırıyor. Bratman’ın iddiasına göre, eğer araştırmacılar insanların doğada yürüyüş yapmadan önce ve yaptıktan sonraki zamanlarda beynin çalışma şeklini takip edebilirlerse, doğanın insanların zihinleri üzerindeki etkisi gözlemlenebilir.

Bratman ve ekibi öncelikle 38 tane sağlıklı, şehirde yaşayan yetişkin insana bir anket uyguluyorlar ve onların saplantılı düşünme seviyelerini öğreniyorlar. Bunun yanı sıra katılımcıların prefrontal kortekslerinin çalışma şeklini de gözlemliyorlar.

Daha sonra katılımcıları rastgele ikiye bölüp, yarısından yapraklarla dolu Stanford kampüsünde 90 dakika yürümelerini istiyorlar. Katılımcıların diğer yarısı ise, gürültülü ve yoğun olan otobanda 90 dakika yürütülüyor. Katılımcıların herhangi bir şekilde müzik dinlemelerine ya da birisinin onlara eşlik etmelerine izin vermiyorlar. Yürüyüş süreleri bittikten sonra katılımcılar laboratuvara alınıyor ve testler tekrarlanıyor.

Beklenildiği üzere, otobanda yürüyenlerin zihinlerinin sakinleşmediği gözlemleniyor. Diğer taraftan, yeşillik bir alanda yürüyüş yapanların mental sağlıklarında hissedilir bir gelişme olduğu ortaya çıkıyor. Özellikle ankete verdikleri cevaplarda hayatlarındaki pozitif yönleri ortaya çıkarıyorlar.

3. Doğa yürüyüşü yapmak yorgunluğunu hafifletir ve yaratıcılığı arttırır.

Kentsel alanlardaki insan yoğunluğu arzu edilenden daha hızlı artıyor. Şu anda dünya nüfusunun yarısından fazlası şehirlerde yaşıyor ve bu oranın artmaya devam etmesi bekleniyor. 2050 yılına gelindiğinde dünyadaki her on kişiden yedisinin büyük belediyelerde yaşayacağı tahmin ediliyor. Yani birçoğumuz hayatımızın %90’a kadarını binalarda geçireceğiz.

Şehirde yaşamın avantajları vardır, ancak aynı zamanda önemli bir akıl sağlığı riski de oluşturur. Aslında duygudurum bozuklukları, anksiyete ve depresyon kentsel ortamlarda kırsal ortamlara göre %56’ya kadar daha yaygındır.

Beyinde doğanın algımızı değiştirmesini sağlayan bir mekanizma vardır. Buna amigdala denir. Stres durumlarında amigdala, şehir sakinlerinde kırsal kesimde yaşayan insanlara göre daha fazla aktive olur. Amigdala, sinir sisteminde duyguların kontrolünden sorumlu bölgesidir. Beynin birçok farklı bölgesiyle bağlantı kurmasına olanak tanıyan ayrıcalıklı bir konumdadır. 

Amigdala aynı zamanda açlık tokluk hissinden de sorumludur. Korku ve stresi yönetmek, anıları yapılandırmak, cinsel davranışları düzenlemek ve saldırganlığı kontrol etmek gibi diğer faaliyetlerde de rol oynar. Yakın zamanda yapılan bir çalışma, doğal ortamlara tekrar tekrar maruz kalmanın amigdala aktivitesi üzerinde olumlu bir etkiye sahip olduğunu göstermiştir.

Doğayla sık sık temas halinde olan kişilerin, stresli durumlarda amigdalalarında daha az aktivite görülür. Ayrıca bize günlük görevleri yönetme konusunda daha fazla kapasite vererek “çalışan hafıza” olarak adlandırılan yeteneği geliştirir. Buna, hem yetişkinlerde hem de çocuklarda bilişsel işlevlerdeki (dikkat, hafıza, yönelim) iyileşmeyi de eklemeliyiz; bu da hayal gücü, yaratıcılık ve okul performansı açısından faydalar sağlar.

Sonuç Olarak;

Kentsel yeşil alanların ruh sağlığına etkisi yıllardır araştırma konusu olmuştur. Ancak ağaçları ve temiz havayı aramak için şehri terk etmek her zaman herkesin ulaşabileceği bir şey değildir. Bu anlamda da bir düşmanımız var: Bu da şehirlerin devasa ve kontrolsüz büyümesi, özellikle de şehir planlamasının geniş yeşil alanları içermemesi.

Şehirlerimizin daha yeşil olmasını beklerken doğal çevremize daha fazla özen göstermekten başka çaremiz yok. Bu bizim iyiliğimiz için gerekli. Sonucunda hiçbirimiz amigdalayı kızdırmak istemeyiz.

Kaynaklar ve ileri okumalar

• Zhang, J. W., Piff, P. K., Iyer, R., Koleva, S., & Keltner, D. (2014). An occasion for unselfing: Beautiful nature leads to prosociality. Journal of Environmental Psychology, 37, 61–72. https://doi.org/10.1016/j.jenvp.2013.11.008
• Lee J, Tsunetsugu Y, Takayama N, Park BJ, Li Q, Song C, Komatsu M, Ikei H, Tyrväinen L, Kagawa T, Miyazaki Y. Influence of forest therapy on cardiovascular relaxation in young adults. Evid Based Complement Alternat Med. 2014;2014:834360. doi: 10.1155/2014/834360. Epub 2014 Feb 10. PMID: 24660018; PMCID: PMC3934621.
• Tyrväinen, Liisa & Ojala, Ann & Korpela, Kalevi & Lanki, Timo & Tsunetsugu, Yuko & Kagawa, Takahide. (2013). The influence of urban green environments on stress relief measures: A field experiment. Journal of Environmental Psychology. 38. 10.1016/j.jenvp.2013.12.005.
• Bratman, Gregory & Daily, Gretchen & Levy, Benjamin & Gross, James. (2015). The benefits of nature experience: Improved affect and cognition. Landscape and Urban Planning. 138. Pages 41–50. 10.1016/j.landurbplan.2015.02.005.
• Zhang, J. W., Piff, P. K., Iyer, R., Koleva, S., & Keltner, D. (2014). An occasion for unselfing: Beautiful nature leads to prosociality. Journal of Environmental Psychology, 37, 61–72. https://doi.org/10.1016/j.jenvp.2013.11.008
• Peen J, Dekker J, Schoevers RA, Have MT, de Graaf R, Beekman AT. Is the prevalence of psychiatric disorders associated with urbanization? Soc Psychiatry Psychiatr Epidemiol. 2007 Dec;42(12):984-9. doi: 10.1007/s00127-007-0256-2. Epub 2007 Sep 25. PMID: 17896061.
• El Cares hiking trail in Northern Spain. Shutterstock / SergioNF
• Why walking through the countryside ‘tames’ our brain. Yayınlanma tarihi: 22 Şubat 2023. Bağlantı: https://theconversation.com/why-walking-through-the-countryside-tames-our-brain-199702

YolveMacera