1910’ların başında, kaşifler Norveçli Roald Amundsen ve Britanyalı Robert Falcon Scott, Güney Kutbu’na ulaşan ilk insan olmak için çılgınca ve nihayetinde trajik bir yarışa girdiler. Günümüzde Güney Kutbu’nun kaşifi olarak Roald Amundsen adı anılır. Ancak aradan geçen yüz yıldan fazla bir süre sonra, olayların nasıl geliştiğini ve bu tip durumlarda şansın ne derece etkili olduğunu anlamak önemlidir.
Sonucunda Amundsen hem amacına ulaşmayı hem de ekibindeki herkesi sağ salim geri döndürmeyi başarmıştı. Ancak Scott ve dört arkadaşı kutba ulaştıktan sonra dönüş yolunda hayatlarını kaybedecekti. Şimdi hikayelerini biraz daha detaylıca öğrenelim. Bu arada hatırlatalım, bu hikaye genel olarak Güney Kutbu keşif yarışı olarak bilinse de aslıdan ortada bir yarış yoktu. Amundsen ve Scott hiçbir zaman bir yarışı planlamadılar. İkisi de çağın son büyük coğrafi hedeflerinden birine, Güney Kutbu’na ulaşan ilk insan olma tutkusu olan keşif gezileri planladılar.
Roald Amundsen’ın Güney Kutbu Keşif Macerası
Roald Amundsen (1872-1928), 21 yaşındayken tıp eğitimini yarıda bırakmıştı ve kutupları keşfetmeyi amaçlıyordu. 1897-1899 yılları arasında Antarktika seferine, 1903-1906 yılları arasındaysa Kuzey Kutbu yakınındaki Kuzey-Batı Geçidi seferine katılmıştı. Aslında öncelikli olarak Kuzey Kutbu’na ulaşan ilk insan olmayı amaçlıyordu, ama ABD’li Robert Edwin Peary 1909 yılında bunu başaran ilk insanın kendisi olduğunu iddia ettikten sonra hedefini Güney Kutbu olarak değiştirdi.
1911 yılında Fram adlı gemiyle denize açıldıklarında Amundsen, geminin kaptanı ve başka iki denizci haricinde kimse Güney Kutbu’nu keşfetmeye gittiklerini bilmiyordu. Amundsen ve ekibi, Antarktika’nın Balina Koyu’na ulaştığında yanlarında köpekler, kar kızakları, yakıt ve çok miktarda yiyecek vardı. Köpekleri başlangıçta kızakları çekmek için, daha sonraları ise besin olarak kullanmayı düşünüyorlardı. Ekip 8 Eylül’de yola çıktı ancak ne yazık ki ilk deneme başarısız olacaktı.
Amundsen 19 Ekim’de ikinci kez Güney Kutbu’na ulaşmak için yola çıktı. Daha sonraları Axel Heiberg Buzulu olarak adlandırılacak olan dik bir buzulu tırmanarak Antarktika Platosu’na çıkmayı başardılar. Amundsen ve ekibi yola çıktıktan 56 gün sonra, 14 Aralık 1911’de Güney Kutbu’na ulaşmayı başardı.
Toplamda 99 gün süren keşif yolculuğu 25 Ocak 1912’de tamamlandığında 3440 kilometre yol yapmışlardı. Amundsen ve ekibindeki herkes Norveç kralı tarafından “Güney Kutbu Madalyası” ile onurlandırıldı. Takip eden yıllarda kutup keşifleriyle ilgilenmeyi sürdüren Amundsen’in 1918 yılında Kuzey Kutbu’na ulaşmak için çıktığı gemi yolculuğu başarısız oldu. Daha sonraları uçakla Kuzey Kutbu’na ulaşmak için yaptığı denemeler de başarısız oldu. Amundsen 1928 yılında hayatını kaybetti.
Robert Falcon Scott’ın Öyküsü
Robert Falcon Scott (1868-1912) Britanya Donanması’nda subaydı. 1901-1904 yılları arasında 50 kişilik bir ekiple Antarktika keşfine katılmıştı. Britanya’ya döndükten sonra yüzbaşı rütbesine yükselen Scott, amacı “Güney Kutbu’na ulaşarak Britanya İmparatorluğu’nu onurlandırmak” olan Antarktika seferinin başkanlığına seçildi. Güney Kutbu’na ulaşan ilk insanlar olmanın yanı sıra çeşitli bilimsel çalışmalar da yapmayı planlıyorlardı.
Scott ve ekibi, kamplarını Ross Adası’ndaki Evans Burnu’na kurmuştu. Amundsen’in kamp kurduğu Balinalar Koyu’na göre Güney Kutbu’na yaklaşık 100 kilometre daha uzak olan bu bölgeden Beardmore Buzulu yoluyla Antarktika Platosu’na ulaşmayı planlıyorlardı. Ancak bu rota Scott ve arkadaşlarının soğuk Antarktika Platosu’nda daha uzun süre geçirmesine de neden olacaktı. Üstelik Scott bu yüksekliklerde gerekli olacak besin miktarını yanlış hesapladığı için beraberlerinde getirdikleri yiyecek miktarı azdı.
Scott ve arkadaşları 1 Kasım 1911’de yolculuğa başladılar. Başlangıçta dörder kişilik iki ekip vardı. Bu ekiplerden birinin Güney Kutbu’na ulaşması diğer grubunsa bu gruba destek olmak için yiyecek taşıması ve geri dönüş yolculuğunda gerekli olacak besin depolarını kurması planlanıyordu. Scott daha sonra kutba gidecek ekibin beş kişilik olmasına karar verdi, diğer üç kişiyse gemiye geri döndü.
Bu yolculuk 77 gün sürdü. Nihayetinde Scott ve arkadaşları 17 Ocak 1912 günü Güney Kutbu’na ulaştıklarında Amundsen’in kendilerinden beş hafta önce bölgeye ulaştığını öğrendiler. Bir gün dinlendikten sonra dönüş yolculuğuna başladılar.
Scott yolculuğa başlamadan önce destek grubundakilere 1 Mart günü kendilerini 80° enlemi civarında belirledikleri bir bölgede köpeklerle karşılamaları için emir vermişti. Güney Kutbu’ndan dönen ekipteki dört kişi bu bölgeye belirlenen zamanda ulaşmayı başardı. Ancak 10 Mart’a kadar beklemelerine rağmen gelen olmadı. Sonunda yola devam etmeye karar verdiler.
O gün ekiptekilerden biri yolculuğu sağ olarak tamamlamaktan umudunu keserek çadırdan çıktı ve kar fırtınasının içinde kayboldu. Geriye kalan üç kişi ancak 35 kilometre kadar yol yapmayı başarabildikten sonra 19 Mart günü son kamplarını kurdular. Kar fırtınası ilerlemelerini zorlaştırıyordu ve çok az besinleri vardı.
Scott’ın yolculuk sırasında tuttuğu günlükteki son tarih 29 Mart. Güney Kutbu’ndan ayrıldıktan yaklaşık 70 gün sonra öldüklerinde, içinde bir ton yiyecek ve yakıt bulunan depoya varmalarına sadece 18 kilometre kalmıştı. Üzeri karlarla örtülmüş çadırları ancak sekiz ay sonra, 12 Kasım 1912’de bulunabildi.
Güney Kutbu’nun Keşfinin Ardından
Scott ve dört arkadaşının dönüş yolunda öldükleri haberi, keşif gemisi 10 Şubat 1913’te Yeni Zelanda’ya ulaştıktan sonra dünyaya yayıldı. Yolculuk sırasında hayatını kaybedenler, cesaretleri ve azimleri sebebiyle Britanya’da ulusal kahraman ilan edildi. Keşif yolculuğundan sağ dönenler madalyalarla ve terfilerle onurlandırıldı.
1948 yılında Scott ve arkadaşlarının macerasını anlatan Antarktikalı Scott isimli bir film çekildi. Scott her ne kadar yolculuktan sağ salim dönmeyi başaramasa da ülkesinde bir kahraman olarak görülmüştü. Ancak aynı durumun Amundsen için geçerli olduğu söylenemez. Scott’a haber vermeden onunla bir yarışa girmesi centilmence bulunmadığı için yıllarca eleştirildi.
Günümüzde tüm yıl boyunca Güney Kutbu’ndaki araştırmacılara ev sahipliği yapan Amundsen-Scott Güney Kutbu İstasyonununda ikisinin adı birlikte anılıyor. .
Göz atmak isterseniz
- Diriliş Filminde Adını Duyduğumuz Hugh Glass’ın Gerçek Hikayesi
- Denizde En Uzun Süre Kalma Rekoru Sahibi Poon Lim’in İlginç Öyküsü
- Sıkıntılı Ama Çaresiz Değil: Doğada Yön Duygusunu Kaybetmek
- Sosyeteden Kutup Kaşifliğine: Louise Arner Boyd
Kaynaklar ve ileri okumalar:
- Roald Amundsen becomes first explorer to reach the South Pole; Bağlantı: https://www.history.com
- The Race to the Pole Roald Amundsen and Robert Scott – 1911-1912. Bağlantı: https://www.coolantarctica.com/
YolveMacera
