Kowloon Walled City, Hong Kong’un Kowloon City semtinde yer alan, yönetimden yoksun ve aşırı yoğun nüfusuyla dikkat çeken bir yerleşim yeriydi. Bölge sakinleri buraya Hak Nam, yani “Karanlığın Şehri” adını vermişti. Bu isim, Kowloon Walled City’nin kaotik ve tekinsiz yapısını yansıtıyor ve bu karanlık ünü büyük ölçüde haklı çıkarıyordu.
Kowloon Walled City, kontrolsüz bir yerleşim olmasının yanı sıra, Çinli bir uyuşturucu mafyasının etkisi altındaydı. Mafya, iş gücü olarak eroin bağımlısı gençleri kullanıyordu ve bölge, yasadışı aktivitelerle özdeşleşmişti. Ancak bu kaosun ve suç ortamının gölgesinde bile, insanlar günlük yaşamlarını sürdürmekteydi.
1950’lerden 1994’e kadar, Kowloon Walled City, 300 birbiriyle bağlantılı binadan oluşan devasa bir kompleks olarak işlev gördü. 65.000 metrekarelik bu alanda, 33.000’den fazla insan yaşıyor ve çalışıyordu. Bu da burayı, dönemin yeryüzündeki en yoğun nüfuslu yerlerinden biri haline getirdi.
Zamanla duvarlarını kaybeden ve yıkılan Kowloon Walled City, günümüzde bir kent parkına dönüştürüldü.Ancak bir çok kişinin aklında, bölge sakinlerinin neden duvarlarla çevrili küçük bir yerde yaşamak zorunda olduğunun sorusu kaldı. Bu sorunun yanıtı, bölgenin karmaşık ve çalkantılı tarihine dayanıyor. Kowloon Walled City’nin neden böyle bir yapıya dönüştüğünü anlamak için, geçmişine kısaca göz atmak gerekiyor.
Kowloon Walled City Neden Ve Nasıl Kuruldu?
Kowloon Walled City’nin kökeni, Birinci Afyon Savaşı (1839-1842) sonrasına dayanır. Savaşı kaybeden Çin, Nanking Antlaşması ile Hong Kong’un bir bölümünü İngiliz İmparatorluğu’na bırakmak zorunda kaldı. Ancak bu kayba rağmen, Qing hükümeti bölge üzerindeki etkisini sürdürme ve yeni İngiliz kolonisini yakından izleme arayışındaydı.
Bu amaçla, Kowloon Körfezi boyunca bir kale inşa etme kararı alındı. Duvarlarla çevrili küçük bir yapı olan bu kale, 213 metreye 122 metre boyutlarındaydı ve başlangıçta askeri bir üs ve idari merkez olarak tasarlanmıştı. Zamanla, bu kale büyüyerek Kowloon Walled City olarak bilinen yerleşim birimine dönüştü ve tarihi boyunca pek çok değişime sahne oldu.
İngiliz İmparatorluğu ile Çin arasındaki ticari gerilimler, İkinci Afyon Savaşı’nı (1856-1860) tetikledi. Savaşı bir kez daha kaybeden Çin, Hong Kong’un tamamını İngiltere’ye bırakmak zorunda kaldı. Ancak bir istisna vardı: Kowloon Walled City, Çin kontrolünde bir bölge olarak bırakıldı.
Bu yasal muafiyet, bölgenin ilerleyen yıllarda yaşadığı çalkantılı dönemin zeminini hazırladı. Kowloon Walled City’nin belirsiz yasal statüsü, ne Çin ne de İngiltere’nin bölgenin yönetiminden sorumlu olmasına olanak tanıyordu. Bunun sonucunda bölge, her türlü düzenleme ve denetimden uzak, bağımsız ve kanunsuz bir gecekondu cenneti haline geldi.
Kowloon Walled City’nin belirsiz yasal statüsü ise bölgeyi zamanla bir gecekondu cenneti haline getirdi. Ne Çin, ne de İngiltere kentin sorumluluğunu üstlenmeyince, zamanla yaşayanlar bağımsız ve kanunsuz biçimde, istedikleri biçimde şehre yerleşti. Polisin ve hükumetin giremediği bu bölge, kanun kaçaklarının vazgeçilmez alanı haline geldi. Hükümetlerin ve polisin etkili şekilde müdahale edemediği bu alan, zamanla suçlular için bir sığınak oldu.
İkinci Dünya Savaşı ve Şehrin Savaş Sonrası Kaderi
II. Dünya Savaşı sırasında, Japon işgalciler, Kai Tak Havaalanı’nın pistini inşa etmek için Kowloon Walled City’nin duvarlarını yıktı. Bu yıkım, bölgenin fiziksel yapısını kökten değiştirdi ve kaotik bir dönemin başlangıcı oldu.
Savaşın ardından, Japonya’nın teslim olmasıyla birlikte İngilizler Hong Kong’un kontrolünü yeniden ele geçirdi. Ancak bu sefer karşılarında bambaşka bir sorun vardı. Çin İç Savaşı’ndan kaçan binlerce mülteci, Kowloon Yarımadası’na akın etmişti. Bu insanlar, resmi uyarılara ve tahliye taleplerine rağmen bölgeden ayrılmayı reddetti.
Kowloon Walled City, bu dönemde hızla plansız bir şekilde büyümeye başladı ve kontrolsüz bir mülteci yerleşimi haline geldi. Bu durum, bölgenin kaotik yapısını daha da derinleştirerek onun “kanunsuz şehir” olarak anılmasına zemin hazırladı.
Kowloon Walled City Günümüzde Ne Durumda?
Kowloon Walled City, 40 yılı aşkın süre boyunca garip siyasi statüsünden faydalanarak büyümeye devam etti. Ancak bölge sakinleri, bu durumun sonsuza kadar sürmeyeceğinin farkındaydı. Hükümetin bir gün yeniden devreye gireceği ve bölgenin kaderini değiştireceği kaçınılmazdı. Bu gün, 14 Ocak 1987 sabahı geldi. Şehirdeki yaşam her zamanki gibi devam ederken, yıkım ve yeniden imar kararı resmi olarak açıklandı.
Kasım 1991’e kadar, yaklaşık 33.000 sakin tahliye edildi ve evlerini terk etti. Bu süreç, sakinler için uzun ve sancılı bir deneyim oldu. Nihayet, Mart 1993’te yıkım başladı ve Nisan 1994’e gelindiğinde, Kowloon Walled City artık fiziksel bir varlık olmaktan çıktı. Bölgeden geriye yalnızca toz, moloz ve silinmesi mümkün olmayan bir kültürel miras kaldı.
Kowloon Walled City’nin yıkılmasının ardından, Hong Kong hükümeti, bu tarihi alanı bir parka dönüştürme kararı aldı. Yıkımdan sonra bölge, geçmişin kaotik izlerini geride bırakacak şekilde yeniden düzenlendi. Ağustos 1995’te tamamlanan Kowloon Walled City Parkı, aynı yılın Aralık ayında halka açıldı.
Bugün Kowloon Walled City Parkı, geçmişin izlerini taşıyan bir tarih ve doğa buluşma noktası olarak ziyaretçilerini ağırlıyor. Parktaki patikalar, eski Kowloon Walled City’deki sokakların adlarını taşırken, küratörlüğünü yapılan sergi salonları, bölgenin karmaşık tarihini anlatmaya devam ediyor. Ziyaretçiler burada, yeşillikler içinde sakin bir ortam, alışveriş mekanları ve eski yaşamı detaylandıran küçük bir müze ile karşılaşıyor.
Ancak Kowloon Walled City’nin etkisi yalnızca fiziksel bir parkla sınırlı değil. Bölgenin distopik atmosferi ve eşsiz karakteri, popüler kültürde yaşamaya devam ediyor. Kowloon Walled City, Batman gibi filmlere ilham kaynağı olmuş, hatta birçok bilgisayar oyununda yer alarak farklı bir boyutta yeniden hayat bulmuştur.
Çarpık ve plansız yapılaşmanın dramatik sonuçlarını gösteren bu ikonik bölge, hayal gücümüzü besleyen gerçek hayattan bir distopya olarak zihinlerde yer etmeye devam ediyor.
Kaynaklar ve ileri okumalar için:
- Inside Hong Kong’s lawless ‘walled city’ — the most crowded place on Earth for 40 years; yayınlanma tarihi: 7 Aralık 2018; Bağlantı: https://www.businessinsider.com/
- The Strange Saga of Kowloon Walled City; yayınlanma tarihi: 6 Ocak 2020; Bağlantı: https://www.atlasobscura.com/
- Kowloon Walled City Once Was the Most Densely Packed Place on Earth; yayınlanma tarihi: 7 Aralık 2021; Bağlantı: https://history.howstuffworks.com/
- The Kowloon Walled City: Lawlessness and Claustrophobia. Yayınlanma tarihi: 5 Mart 2023; Bağlantı: https://www.thecollector.com/kowloon-walled-city-lawlessness-and-claustrophobia/
YolveMacera
