Kentlilerin yığınlar halinde yaşadığı, tek tip düzenin hüküm sürdüğü şehir ütopyalarına 18. ve 19. yüzyıldan beri aşinayız. Bu yerlerin günümüzde birçoğu boşaltılmış, yıkılmış, ya da müzeye çevrilmiş durumda. Hong Kong’da bulunan ve 2. Dünya Savaşı sırasında hızla büyüyen Kowloon Walled City’de bunlardan birisi ve hatta en ünlüsüdür.
Kowloon Walled City, Hong Kong’un Kowloon City semtinde bulunan yönetimsiz ve yoğun nüfusa sahip bir yerleşim yeriydi. 1970’lerde veya 1980’lerde Hong Kong’a gelen çoğu ziyaretçi, uçakları havaalanına yaklaşırken, klostrofobik bir ada görünümünde olan bölgeyi yalnızca havadan görebilirdi.
Tekinsiz ortamından dolayı burası pek de turistik bir bölge değildi. Yerliler tarafından “Karanlığın Şehri” anlamına gelen Hak Nam olarak da bilinen Kowloon Walled City, karanlık ününü kısmen de olsa hak ediyordu.
Bölgeyi Çinli bir uyuşturucu mafyası yönetmekteydi. İşgücü olarak da eroin bağımlısı gençler kullanılıyordu. Ancak bunca karmaşaya rağmen insanlar sıradan hayatlarına devam etmeyi de sürdürüyorlardı. Şehrin sakinlerinin çoğu diğer Hong Konglulardan aslında fazla da farklı değildi. Genelde yaşam, eğitim ve diğer sosyal konular için endişe içinde olan ve yaşamlarını az bir kazanç ile sürdürmeye çalışan insanlardı.
1950’lerden 1994’e kadar, 300 birbiri ile bağlantılı binadan oluşan büyük bir kompleks olan Kowloon Walled City’de 33.000’den fazla insan yaşadı ve çalıştı. Bölge 65.000 metrekarelik bir alanı kapsıyordu. Bu da burasını yeryüzündeki en yoğun nüfuslu yerlerden birisi haline getirmişti.
Kowloon Walled City, zamanla duvarlarını kaybetti, yıkıldı ve bugün bir kent parkına dönüştürüldü. Ancak bir çok kişinin aklında, bölge sakinlerinin neden duvarlarla çevrili küçük bir yerde yaşamak zorunda olduğunun sorusu kaldı. Aslında bu sorunun cevabını anlamak için kısaca tarihi hakkında bilgi sahibi olmanız gerekecektir.
Kowloon Walled City Neden Ve Nasıl Kuruldu?
Kowloon Walled Şehri’nin hikayesi Birinci Afyon Savaşı’nın (1839-1842) sonrasında başladı. Savaşı kaybeden Çin, Nanking Antlaşması ile Hong Kong’un bir bölümünü İngiliz İmparatorluğu’na bırakmak zorunda kaldı.
Buna rağmen, yeni kurulan İngiliz kolonisini daha iyi izlemek için Qing hükümeti, Kowloon Körfezi boyunca duvarlarla çevrili bir kale inşa etmeye karar verdi. Sadece 213 metreye 122 metre ebatlarında olan bu küçük kale ilerleyen süreçte, Kowloon Kowloon Walled City olarak bilinmeye başlandı.
15 yıldan kısa bir süre içinde, Çin ve İngiliz hükümetleri arasındaki ticaret geriliminin artmasıyla İkinci Afyon Savaşı (1856-1860) patlak verdi. Savaşı kaybeden Çin, Hong Kong’un tamamını İngilizlere bırakmak zorunda kaldı. Ancak Kowloon Walled City muaf tutuldu ve bir Çin bölgesi olarak kaldı.
Kowloon Walled City’nin belirsiz yasal statüsü ise bölgeyi zamanla bir gecekondu cenneti haline getirdi. Ne Çin, ne de İngiltere kentin sorumluluğunu üstlenmeyince, zamanla yaşayanlar bağımsız ve kanunsuz biçimde, istedikleri biçimde şehre yerleşti. Polisin ve hükumetin giremediği bu bölge, kanun kaçaklarının vazgeçilmez alanı haline geldi.
İkinci Dünya Savaşı ve Şehrin Savaş Sonrası Kaderi
II. Dünya Savaşı’nın patlak vermesiyle Japon işgalciler, yakındaki Kai Tak Havaalanı’nın pisti için malzeme toplamak üzere şehrin duvarlarını yıktı. İngilizler, Japonların teslim olmasının ardından Hong Kong’un kontrolünü yeniden ele geçirirken, başka bir zorlu sorunla karşılaştılar. Çin İç Savaşı’ndan kaçan binlerce mülteci Kowloon Yarımadası’na kaçmış ve resmi uyarılara rağmen ayrılmayı reddetmişti.
1948’e gelindiğinde İngilizler, Çin hükümetinin bölge üzerindeki – uygulanmayan – yargı yetkisini kabul ederken, bir elden çıkarma politikası benimsemişti. Kısa süre içinde şehir daha da kalabalıklaştı.Sonrasında iç kısımlara çok az ışığın ulaşabildiği bir yer haline geldi. Kısa süre sonra Kantonca’da “Karanlık Şehir” anlamına gelen “Hak Nam” lakabını kazandı.
Kowloon Walled City Günümüzde Ne Durumda?
40 yılı aşkın bir süre, Kowloon Walled garip siyasi statüsünden yararlanarak büyüdü. Bununla birlikte, bölge sakinleri de bu tür günlerin sayılı olduğunu biliyorlardı, çünkü sonunda hükümetin yeniden devreye gireceği bir zaman gelecekti. 14 Ocak 1987’de o gün geldi. Sabah saatlerinde, mahalle sakinleri günlük işlerine giderken, şehrin yıkım ve imar haberi geldi.
Kasım 1991’e kadar yaklaşık 33.000 memnun sakin taşındı. Uzun ve sancılı bir tahliye döneminden sonra, yıkım 1993 Mart’ında başladı. Nisan 1994 itibariyle, Kowloon Surlu Şehir artık fiziksel biçiminde mevcut değildi. Geriye sadece toz, moloz ve yıkılamayacak bir kültürel miras kaldı.
Kowloon Walled City’nin yıkılmasının ardından, Hong Kong hükümeti siteyi bir parka dönüştürmek için planlar yaptı. Bu park, Ağustos 1995’te tamamlandı ve Aralık ayında resmi olarak halka açıldı. Kowloon Walled City’nin kültürel mirasını korumak için de dikkatli bir değerlendirme yapıldı.
Parktaki patikalar Kowloon Walled City’deki eski sokakların adlarını aldı. Sitenin büyüleyici tarihini anlatmaya devam etmek için küratörlüğünü yapılan sergi salonlarında eserler sergilendi. Bugün bölgeyi ziyarete gidenler yeşillikler içinde bir park, alışveriş mekanları ve eski yaşamı anlatan küçük bir müze ile karşılaşıyorlar.
Fiziksel bir rekreasyon parkının yanı sıra, Kowloon Walled City’nin mirası bugün popüler kültürde yaşamaya ve gelişmeye devam ediyor. Batman gibi birçok filme sahne olan, hatta bilgisayar oyunlarına bile ilham veren Kowloon Walled hafızalarımızda, çarpık ve plansız bir yapılaşmanın sonuçlarını gözler önüne seren bir örnek olarak, yaşamaya devam ediyor.
Dünyanın hayal gücünü ele geçiren gerçek hayattan bir distopya olan Kowloon Walled City, popüler kültürdeki eserlere hayranlık uyandırmaya ve ilham vermeye bir süre daha devam edecek gibi görünüyor. Ayrıca göz atmak isterseniz: Denizde En Uzun Süre Kalma Rekoru Sahibi Poon Lim’in İlginç Öyküsü
Kaynaklar ve ileri okumalar için:
- Inside Hong Kong’s lawless ‘walled city’ — the most crowded place on Earth for 40 years; yayınlanma tarihi: 7 Aralık 2018; Bağlantı: https://www.businessinsider.com/
- The Strange Saga of Kowloon Walled City; yayınlanma tarihi: 6 Ocak 2020; Bağlantı: https://www.atlasobscura.com/
- Kowloon Walled City Once Was the Most Densely Packed Place on Earth; yayınlanma tarihi: 7 Aralık 2021; Bağlantı: https://history.howstuffworks.com/
- The Kowloon Walled City: Lawlessness and Claustrophobia. Yayınlanma tarihi: 5 Mart 2023; Bağlantı: https://www.thecollector.com/kowloon-walled-city-lawlessness-and-claustrophobia/
YolveMacera
