Ayahuasca yüzyıllardır Güney Amerika’nın dört bir yanından yerli halklar tarafından demlenip yudumlanan yoğun ve güçlü halüsinojenik bir çaydır. Bu çay aynı zamanda Amazon yağmur ormanlarının derinliklerinde filizlenmekte olan yeni çağ turizm trendinin merkezinde de yer almaktadır.
İçenlerin ruhlar dünyasına erişmesine izin verdiği iddia edilen bu çay, geleneksel olarak şamanlar tarafından törensel bağlamlarda tüketilir. Ancak günümüzde bölgeyi ziyaret eden turistlere de bu deneyimin sunulması akla bazı soru işaretlerini de getirmektedir.
Ayahuasca Nedir?
Doğal halüsinojenler içeren bitkiler özellikle Meksika ve Güney Amerika’da yerli kabileler tarafından binlerce yıldır kullanılmaktadır. Şaman inanışına göre bu bitkiler kendileriyle ruhlar arasındaki iletişimde anahtar vazifesi görmektedir. Amazon yağmur ormanlarında yaygın olarak bulunan ve içerisinde Ayahuasca asması da halüsinojenik bileşikler barındıran bitkilerden birisidir.
Yerliler için bu bitki bilginin ve toplumlarının kökenini ifade etmektedir. Bitkilerin anası olarak görülen bu bitki birçok kabile için büyük bir öğretmendir. Bu usta öğretmenin eski dünyayla yani ataların dünyasıyla temasa geçmelerine imkan verdiği kabul edilir. Zaten bitkinin adı da bu kapsamda oluşmuştur.
Aya ‘ruh’, ‘ata’ veya ‘ölü insan’ anlamına gelir. ‘Huasca’ ise ‘asma, sarmaşık’ veya ‘ip’ anlamlarına gelmektedir. Yerlilerce ayahuasca tabiri hem bu sarmaşık için hem de bu bitkinin de içerisinde yer aldığı karışım içecek için kullanırlar.
Bitkinin Psikoaktif Özellikleri Nereden Gelir?
Ayahuasca asmasından ve chacruna bitkisinin yapraklarından yapılan içecek onu içen kişi için yaşadığı dünyanın farklı deneyimlerini açan güçlü bir halüsinojenik karışımdır. Bu bitkide harmine, harmaline, tetrahydroharmine olarak isimlendirilen beta karbolin alkaloidleri bulunmaktadır. Chacruna ise halüsinojenik alkaloid dimetiltriptamin yani bilinen adı ile (DMT) içermektedir.
Dimetiltriptamin veya kısa adıyla DMT, beyin dolaylarındaki pineal bez tarafından uyku sırasında salgılanan bir çeşit halüsinojendir. İnsan beynindeki DMT üretimi genellikle çok küçük miktarlarda olduğu için, psikedelik etkilerini deneyimlemenin bir yolu onu dışarıdan almaktır.
Ancak bu madde tek başına ve ağızdan alındığında yüksek dozlarda bile alınmış olsa bile etkisizdir. Ayahuasca asmasındaki beta karbolin alkaloidleri halüsinojenik özelliklerini göstermek için çok düşük dozajda olsalar da DMT’nin psikoaktif özelliklerini göstermesine imkân sağlar.
Ayahuasca’daki ana psikoaktif ilaç olan DMT kullanılması, satılması, dağıtılması veya üretilmesi yasalara aykırıdır. DMT ve ayahuasca arasındaki temel fark DMT’nin yapay yollarla da sentezlenebilmesidir.
Ayahuasca Tehlikeli midir?
Kısa cevap evet. Bu deneyimi yaşayanlar doğumlarını yeniden yaşamaktan hayatlarının amacını öğrenmeye kadar pek çok şeyi deneyimlediklerini aktarmaktadır. Ayahuasca’nın etkileri sekiz ila dokuz saat sürer ve genellikle içenlerin kusmasına neden olur. Kusma, baş ağrısı, mide bulantısı deneyimin bir parçası olarak lanse edilir.
Şimdiye kadar araştırmacılar, Ayahuasca’daki DMT’nin fiziksel bağımlılığa veya bağımlılığa neden olduğuna dair kanıt bulamadılar. Ancak bu tarz bir yolculuğunun uzun vadeli etkileri son derece rahatsız edici olabilir.
Ayahuasca Turizmi Giderek Büyüyen Bir Riske İşaret Ediyor
Ayahuasca geleneksel olarak belirli topluluklar tarafından dini ve manevi amaçlar için kullanılmış olsa da, zihinlerini açmanın, geçmiş travmalardan kurtulmanın veya sadece bir Ayahuasca yolculuğunu deneyimlemenin bir yolunu arayanlar arasında dünya çapında popüler hale geldi.
Bir çok kişi Şamanizm ritüellerini ilk elden deneyimleme arzusu taşıyor. Bu da Güney Amerika ülkelerindeki yerliler için bir turizm potansiyeli yaratmış durumda. Hatta bunun için şaman ritüellerine katılım sunan merkezler bulunuyor. Bunun sonucunda da birçok insan, çok günlük Ayahuasca inzivalarının sunulduğu Peru, Kosta Rika ve Brezilya gibi ülkelere seyahat ediyor.
Geleneksel ritüellerini bir iş operasyonuna dönüştüren sözde şifacılar da mevcut. Ayahuasca inzivalarının içeceğin hazırlanması, dozu veya yan etkileri konusunda bilgili olmayan eğitimsiz kişiler tarafından sunulduğu ve katılımcıları tehlikeye attığına dair raporlar var.
Sonucunda bu tarz bir törenine katılmak çekici görünse de, bu içeceği tüketmek ciddi, hatta ölümcül yan etkilere yol açabilir. İçeceğin içindeki etken maddeler birçok ilaçla etkileşime girebilir. Bunun sonucunda da bazı tıbbi durumları kötüleştirebilir.
Ayrıca, Ayahuasca’nın sağlık yararları ile ilgili umut verici bulgular olmasına rağmen, bu faydalar çoğunlukla karışımın hazırlanmasının ve dozajının dikkatle kontrol edildiği klinik çalışmalarla ilgilidir. Araştırmacılar kullandıkları demlemelerini de dikkatli bir şekilde hazırlar ve kontrol eder, ancak bu, klinik deneyler dışında her zaman böyle değildir.
Belirli sağlık koşulları için güvenli bir alternatif tedavi olarak kullanılıp kullanılamayacağını belirlemek için çok daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır. Anekdot niteliğindeki söylemler uzun vadeli sonuçları yansıtamayacağı için dikkate alınmamalıdır.
Sonuç Olarak;
Sonucunda bu bitki ile ülkemizin bir ilgisi olmaz diye düşünüyorsanız aslında yanılıyorsunuz. Biraz araştırma yaparsanız konu ile ilgili açılmış sosyal medya hesaplarına bile erişebilirsiniz. Hatta bu bitkinin nasıl satın alınacağı da merak edilenler arasında yer alıyor. Neyse ki ülkemizde satışı yasak. Ancak elbette bu işin de karaborsanın olma ihtimali de var.
Bu nedenle bu deneyimi yaşamanın nasıl bir şey olduğunu merak ediyorsanız lütfen arka plandaki riskleri göz ardı etmeyin. İlgili içeceğin deneyimli bir şaman tarafından hazırlansa bile önemli sağlık riskleri içerdiğini biliniz. Ayrıca göz atmak isterseniz: Selfie Çekme Can Alıyor: Hiçbir Beğeni Hayatınızdan Değerli Değildir
Kaynaklar ve ileri okumalar
- Şahin, Nadide . “Ayahuasca: Ruhların Sarmaşığı”. Şırnak Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi / 27 (Aralık 2021): 234-259 . https://doi.org/10.35415/sirnakifd.1002647
- What Is Ayahuasca? Experience, Benefits, and Side Effects. Yayınlanma tarihi: 26 Haziran 2019; Bağlantı: https://www.healthline.com/nutrition/ayahuasca?
YolveMacera
