Uğruna Türkü Yazılan Kale: Estergon Kalesi

Rumeli ve Balkan türkülerinin arkalarındaçoğu zaman bizleri üzen bir hikaye yer almaktadır. Bu türkülerden birisi de Estergon Kalesi olarak bilinmektedir.

Başkent Budapeşte’den yaklaşık 60 kilometre uzaklıkta bulunan, bir dönem Macar Krallığı’nın idari ve dini merkezi olan Estergon’da, Osmanlı Devleti 1543-1595 ve 1605-1683 yılları arasında toplam 130 yıl hüküm sürdü. Estergon Kalesi (Macarca: Esztergomi vár) Macaristan’ın başkenti Budapeşte’nin 60 km kuzey batısında Tuna nehri kıyısında yer alır.

Estergon Kalesi
Tuna Nehri, Osmanlı için çok önemliydi. Osmanlı’nın hüküm sürdüğü dönem boyunca tüm sevkiyatlar Tuna üzerinden yapılıyordu. Budin’den kuzeye doğru ise en önemli kale Estergon’du. Estergon, Türklerin elindeyken kuzeyden Tuna üzerinden Budin’e saldırı yapmak çok zordu çünkü Türk gemileri saldırı yapmak isteyen gemileri durduruyorlardı. Ama Estergon Macarların elindeyken Budin’e sürekli saldırılar düzenleniyordu. Bu yüzden Estergon kilit nokta idi

Estergon Kalesi Macaristan ve Osmanlı tarihinde büyük bir önem taşır. 13. yüzyıl başına tarihlenen kale, Macaristan’ın tarihinde inşa edilmiş ilk önemli yapılardan birisidir. Estergon Kalesi, 1241’deki Moğol istilasına kadar Macar Krallığı’nın idari ve dini merkeziydi. Kral IV. Bela 1256’da başkenti Budin’e taşıdı ve kaleyi din adamlarına bıraktı. Başpiskoposluk makamının bulunduğu yapı, günümüzde müzedir.

Osmanlılar Tarafından Estergon Kalesinin Fethedilişi

Macar Kralı János Szapolyai’nin 1540 yılında ölümünün ardından Avusturyalılar ile Osmanlılar arasında Macaristan’ın yönetimi konusunda bir rekabet başladı. Daha önce Budin’i ve Peşte’yi fetheden Osmanlı Padişahı Kanuni Sultan Süleyman, 1543 yılı Nisan ayı sonlarında Edirne’den yola çıktı ve 29 Temmuz 1543’te ordusuyla Estergon Kalesi’ni kuşattı.

Sonrasında da on iki günlük bir kuşatmanın sonunda kale Osmanlı ordusu tarafından zapt edildi. Kalenin bulunduğu bölge bir sancakbeyliği haline getirilerek Budin Beylerbeyliği’ne bağlandı.

Ancak yaklaşık 40 yıl sonra kale, Alman, Leh ve Venedikliler’den oluşan büyük bir ordu tarafından kuşatıldı. O sırada kalede yalnızca 5 bin Türk askeri bulunuyordu ve yardım alma ihtimali yoktu. Estergon muhafızı Kara Ali Bey ise kaleyi teslim etmeyi kabul etmeyecekti. Çatışma esnasında Kara Ali Bey şehit olunca yerine ve yerine Sokolluzade Lala Mehmed Paşa geçer. Kendisi küçük bir ordu ile kaleyi savunmaya çalışır.

estergon kalesi min
Kanuni Sultan Süleyman döneminde Osmanlı hakimiyetine giren Estergon, 1683 yılına kadar kısa aralıklar dışında Osmanlı toprağı olarak kaldı. İmparatorluğun Avrupa’daki önemli bir kalesi görevini üstlenen kale ordu için de önemli bir merkez konumundaydı

Ancak, yardım gelmemesi üzerine açlık ve susuzluk baş gösterecektir. Yeniçeri ayaklanmasının da başlaması üzerine kaleyi teslim etmekten başka çare kalmaz. Kale 2 Eylül 1595’te teslim olmak zorunda kaldı. Olaya bizzat tanıklık eden Osmanlı tarihçisi İbrahim Peçevi tarafından kaydedilen savunma, Estergon Kalesi Türküsü’nün esin kaynağıdır.

Kaleyi geri almak isteyen Osmanlılar 1605 yılında tekrar bir kuşatma düzenlediler. Bu sefer Sadrazamlık görevine getirilmiş olan Sokolluzade Lala Mehmed Paşa, bir aylık kuşatmadan sonra kaleyi 3 Ekim 1605 tarihinde ele geçirdi. Kale bu tarihten sonra 78 yıl daha Osmanlıların elinde kaldı.

1683 yılında Osmanlıların II. Viyana Kuşatması’nda başarısızlığa uğramasından sonra Avrupa devletlerinin Kutsal İttifak’ı oluşturarak Macaristan’ı Osmanlıların elinden alması sonucu Estergon Kalesi 1 Kasım 1683’te bu sefer kesin olarak Osmanlı yönetiminden çıktı. Geriye de kaybettiklerimize yakılan bir ağıt olan Estergon Kalesi Türküsü kaldı.

Estergon Kalesi Ankara
2005 tarihinden halkın hizmetine açılan Estergon Kalesi, Ankara şehrinin Keçiören ilçesinde yer almaktadır. İçerisinde Türk kültür tarihi, yemekleri, eserleri ve birçok eşyaları bulunan Etnografya müzesi de yer almaktadır. Ankara şehrinde gezmek isteyenlerin listesine mutlaka eklemesi gereken yerlerden bir tanesidir.

Eğer günümüzde Macaristan’da bulunan bu kaleyi ziyaret etme şansınız olmazsa, Ankara’ya gidebilirsiniz. Estergon Kalesi veya resmî adıyla Estergon Türk Kültür Merkezi, Türkiye’nin başkenti Ankara’nın Keçiören ilçesinde bulunan bir kültür merkezidir. Merkez, 29 Mayıs 2005 tarihinde açılmış olup Macaristan’daki Estergon Kalesi’nin bir replikası olarak inşa edilmiştir. 


Bu yazılarımıza da göz atmanızı öneriyoruz.


Kaynaklar ve ileri okumalar:

YolveMacera

Sibel Çağlar

Merhaba. Matematik öğretmeni olarak sürdürdüğüm hayatıma ilerleyen süreçte doğa sporlarını ve içerik üreticiliğini eklemeyi tercih ettim. Bilim, tarih ve coğrafya ilgi alanlarımın başında geliyor. Severek üretiyorum ve ürettiklerimi yayınlıyorum. Yolculuğumda bana eşlik ettiğiniz için teşekkürler.

İlgili Yazılar

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Başa dön tuşu