Dünya üzerindeki en yaygın plastik kirliliğinin nedeni ne pipetler ne de poşetler. Esas sorun kaynağı sigara izmaritleri. Dünyanın dört bir yanındaki sigara içenler her yıl yaklaşık 6,5 trilyon sigara satın alıyor. Bu her gün 18 milyar eder. Sigara içildiğinde iç kısımlarının ve kağıt ambalajlarının çoğu parçalanırken, her şey yanmaz. Geriye izmarit veya uç olarak da bilinen trilyonlarca sigara filtresi kalır ve bunların yalnızca tahmini üçte biri çöpe atılır. Geri kalanlar ise gelişigüzel bir şekilde sokağa ya da pencereden dışarı atılmaktadır.
Sigara filtreleri, selüloz asetat adı verilen bir plastikten yapılır. Bu nedenle sigara izmaritlerimizi çevreye attığımız zaman sadece o plastiği değil, aynı zamanda nikotin, ağır metaller ve diğer birçok kimyasalı da ekosisteme dahil etmiş oluruz.
Yakın zamanda yapılan bir araştırma, sigara izmaritlerinin bitki büyümesini engellediğini buldu. Araştırmacılar, Cambridge’deki en büyük üç parkı incelediklerinde metrekare başına 2,6 izmarit buldu. Bu sayı, bankların civarında metrekarede 126 izmarite kadar ulaştı. Ekip, topladığı izmaritleri çim veya yonca tohumlarının bulunduğu saksılara koydu.
Bu bitkiler hem çok yaygın hem de çeşitli yiyecek kaynaklarının yetiştirilmesinde kullanılıyorlar. Saksılarda içilmiş ya da içilmemiş çeşitli sigara izmaritleri koyulurken, kontrol grubundaki saksılarda ise toprağa talaş parçaları atıldı.
21 gün sonra, bitkilerin eşkin boyu (ne kadar uzadıkları) karşılandığında sigara izmaritlerinin bitkileri olumsuz etkilediği ortaya çıktı. Yoncalarda büyüme miktarı %27-28 oranında daha az olurken, çimlerde de bu oran %10-13 kadar daha aşağıda oldu. Bir başka dikkat çekici nokta ise yoncaların kök ağırlıklarının %57 daha az olması oldu.
Daha önce sigara izmaritlerinin bitkilerde nikotin miktarını artmasına neden olduğu ortaya çıkmıştı. Yine de içilmemiş sigaraların bile bitkilere zarar veriyor olması, izmaritlerin plastik kirliliği konusunda göz ardı edildiğini gösteriyor. İzmaritlerin bitkilere verdiği zararın tam olarak anlaşılabilmesi için daha detaylı çalışmalar da gerekiyor.
Tütünden Plastiğe Sigaranın Değişimi
İnsanlar binlerce yıldır sigara içiyor veya tütün çiğniyor. Ancak yüzyılın sonunda sigara sarma makinesinin icadı sigaranın yaygınlaşmasına önemli bir biçimde katkı sağladı. Bunun sonucunda 20. yüzyılda bir sigara patlaması yaşandı. 1900’de Amerikalı yetişkinler yılda ortalama 54 sigara içiyordu. 1960’a gelindiğinde bu sayı 4.000’in üzerine çıktı. O dönemin sigaralarının çoğunda sigara filtresi yoktu. Ancak, yavaş yavaş, sigara içmenin sağlığa etkileri netlik kazandı.
1930’ların sonlarından başlayarak, bilim insanları sigara ve halk sağlığı riskleri arasında bağlantı kurmaya başladılar. 1957’de sigara içme ve akciğer kanseri arasında nedensel bir bağlantı olduğunu resmen açıklandı. Bunun sonucunda da doğal olarak bir endişe durumu oluştu. Bu da sigara satışlarını olumsuz etkiledi.
Bu durumun devamında tütün şirketleri sigaralara filtre eklemeyi bir çözüm olarak önerdi. 1950’lerin sonunda, filtreli sigara satışları, filtresiz sigara satışlarını geride bıraktı. Ancak elbette o zamanlarda bu filtrenin çevre üzerindeki etkisini kimse fazla düşünmedi.
Filtrelerin bozunması yıllar alabilir ve çevreye saçılması sonucunda su yolları aracılığı ile denizlere ulaşırlar. Burada da mikroplastik adı verilen küçük plastik parçalarına ayrışırlar. Sigara izmaritleri ayrıca ağır bir toksik madde yükü de taşır. Küçük olmalarına rağmen, arsenik ve benzen dahil olmak üzere düzinelerce kimyasal içerirler. Bu toksinler, yakındaki kuşlar, balıklar ve diğer vahşi yaşam için potansiyel olarak ölümcül bir durum yaratarak toprağa veya suya sızabilir.
Bu sorunların önüne geçmek için ne yapılabilir?
Sorunun kaynağını yani sigara tüketimini azaltmak, aslında en faydalı çözümdür. Kesin olan bir şey var ki sigara tüketimi hem bizi hem de gezegenimizi giderek zehirlemektedir. Ancak bu zordur ve zaman alır. Bu nedenle bu adımı şu an atamıyor olsanız bile sigara izmaritlerinin çevreye verdiği zararlar konusunda bilinçlenmek gezegenimizin sağlığı için önemlidir. Ayrıca göz atmak isterseniz: Çıplak Ayakla Toprağa Basmanın Faydaları Sanılandan Fazla
Kaynaklar ve ileri okumalar için:
- Cigarette butts are toxic plastic pollution. Should they be banned?; yayınlanma tarihi: 9 Ağustos 2019; Bağlantı: https://www.nationalgeographic.com/
- How Cigarette Butts Pollute the Environment; Yayınlanma tarihi: 21 Ocak 2020; bağlantı: https://www.verywellmind.com
YolveMacera
