Kuzey Avrupa’nın en dikkat çekici sınır hikâyelerinden biri, Baltık Denizi’ndeki küçük Märket Adası’nda görülen İsveç Finlandiya sınırıdır. Åland Adaları’na bağlı bu kayalık ada, yanlış yere inşa edilen bir deniz feneri yüzünden paylaştırılmış ve sınır, adeta ters bir “S” harfi gibi kıvrımlı bir şekil almıştır.
Coğrafya ile ilgilenen herkes, İsveç Finlandiya sınırının kuzeyde olduğunu bilir. Ancak çok az kişi, bu iki büyük İskandinav ülkesinin güneyde de sınır paylaştığını fark eder.
Stockholm’ün birkaç yüz kilometre kuzeyinde, Botniya Körfezi’nin girişinde yer alan Åland (Ahvenanmaa) Adaları, çoğunluğu İsveççe konuşan nüfusa sahip özerk bir Finlandiya bölgesidir. Bu takımadanın en batısındaki ada, adı “işaret” veya “sınır işareti” anlamına gelen Märket Adasıdır. İlginçtir ki, ada hem İsveç’e hem Finlandiya’ya aittir ve Åland Adaları’ndaki tek kara sınırını oluşturur.
Adanın iki ülke arasında paylaşılmış olması tek başına şaşırtıcı değildir. Asıl şaşırtıcı olan, sınırın çizim şeklidir. Haritaya bakıldığında, adanın adeta ters çevrilmiş bir “S” harfi gibi kıvrımlı bir çizgiyle ikiye ayrıldığı görülür.
İsveç Finlandiya Sınırı Neden Garip Bir Görünüme Sahip?
1809’da imzalanan Frederikshamn Antlaşması, İsveç’in Finlandiya üzerindeki hâkimiyetini yitirmesini ve Rusya’nın bölgeyi ilhak etmesini resmileştirdi. İlginç bir tesadüf sonucu, anlaşmada belirlenen deniz sınırı Märket Adası’nın tam ortasından geçti. Adanın ismini aldığı an da işte o zamandı.
1885’te Ruslar, tehlikeli sularda gemilere yol göstermek için adaya bir deniz feneri inşa etti. Ancak fener, yanlışlıkla ya da belki kasıtlı olarak adanın İsveç tarafına dikildi. İsveçliler bu durumu fark etseler bile sessiz kalmayı seçtiler.
1917’de Finlandiya bağımsızlığını kazandığında bu fiili sınır ihlali devam etti ve sorun ancak 1981’de çözüme kavuştu. Çözüm oldukça zekiceydi: feneri İsveç’e devretmek ya da yerinden söküp taşımak yerine, sınır hattı yeniden düzenlendi.
Bunun için iki koşul belirlendi. Birincisi, balıkçılık haklarını korumak için deniz sınırı aynı kalacaktı. İkincisi, her iki ülke de adada eşit büyüklükte toprak parçasına sahip olmalıydı.
Sonuçta düz çizgi halindeki İsveç Finlandiya sınırı kıvrımlarla yeniden çizildi. Böylece deniz feneri Finlandiya tarafında kalırken, hemen yanında İsveç’e ait yeni bir alan oluşturuldu. Bu düzenleme sayesinde ada, bugün dünyanın en sıra dışı kara sınırlarından birine sahip oldu.
Böylece deniz fenerinin bulunduğu toprak parçası Finlandiya’nın yönetimine geçti. Ancak bu bölüm, adanın geri kalan Finlandiya kısmına yalnızca dar bir kara şeridiyle bağlandı. Märket Adası’nı ilginç kılan bir diğer özellik ise, yalnızca sınırla değil, zamanla da ikiye bölünmüş olmasıdır. Çünkü İsveç ve Finlandiya farklı saat dilimlerinde yer alır.
Märket Adası Tek Örnek Değildir
Böylesine küçük bir deniz adasının ortasından geçen bir sınırın yalnızca bir kez tesadüfen oluştuğunu düşünebilirsiniz. Fakat yanılıyorsunuz. Märket’in tam zıt tarafında, ona benzer bir ada daha var. Öyle küçük ki, üzerine bir deniz feneri bile sığmaz. Ancak bu ada da, tıpkı Märket gibi, sınırın rastlantısal olarak bölündüğü bir yer olarak tarihe geçti.
Boundary Islet’in ilginç sınır hikâyesi, Tazmanya ve Victoria eyaletleri arasındaki sınırın, güney enlemi 39 derece 12 dakikada sabitlenmesiyle başladı. Ancak bu sınır, adanın tam ortasından geçerek onu ikiye böldü. O zamana kadar North East Islet olarak bilinen ada, karışıklık yaratmamak için Boundary Islet olarak yeniden adlandırıldı. Boundary Islet, Avustralya’nın en kısa kara sınırına sahip olmasıyla benzersiz bir yer olarak tarihteki yerini almış durumda.
Yazının bitiminde göz atmak isterseniz: Nemo Noktası: Karaya En Uzak Ve En Issız Yer
Kaynaklar ve ileri okumalar
- The Unusual Border of Märket Island. Yayınlanma tarihi: 12 Ekim 2015; Bağlantı: https://www.amusingplanet.com
- One Island, Two Countries. Yayınlanma tarihi: 24 Nisan 2012; Bağlantı: https://archive.nytimes.com/
Size Bir Mesajımız Var
YolveMacera ekibi olarak yaklaşık 25 yıldır yollardayız. Gezmenin, kişinin hoşgörüsünü, yaratıcı yanını ve duyarlılığını artıran bir okul olduğunu ve bu okulun yaşı olmadığını; paylaşmanın da gezmek gibi bir tutku olduğunu biliyoruz. Bu nedenle hem etkinlikler düzenliyor, tutkumuzu paylaşmayı amaçlıyor hem de sizlere kaliteli içerikler üretmeye çalışıyoruz. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca siz de bizimle yeni maceralara, mecralara, dostluklara ve paylaşımlara merhaba demek isterseniz topluluğumuza dahil olabilirsiniz.
YolveMacera
