Amişler, sıra dışı yaşam tarzları ve geleneksel kıyafetleriyle uzaktan bakıldığında merak uyandıran bir topluluk olarak görülür. Modern hayatın karmaşasından bunalan birçok kişi için, onların sade yaşamı büyüleyici bir alternatif gibi algılar.
Bu ilgiyi en iyi şekilde yansıtan yerlerden biri, her yıl 4 milyondan fazla ziyaretçi çeken Ohio’nun kuzeydoğusundaki Amish Country bölgesidir. Ancak bu popülerlik, Amişler hakkında birçok yanlış inanışı da beraberinde getirmiştir.
Son yıllarda, Amiş topluluğunun yok olma tehlikesiyle karşı karşıya olduğu, teknolojiyi tamamen reddettiği veya geçmişte sıkışıp kaldığı gibi yaygın inanışların gerçeği yansıtmadığı ortaya kondu. Buna rağmen, Amişlerin doğayla iç içe, çevreci ve ekolojik bir yaşam sürdürdüğüne dair algı hâlâ güçlü bir şekilde varlığını koruyor.
Amişler Kimdir?
Amişler, Hristiyanlığın Anabaptist geleneğine bağlı, geleneksel yaşam biçimlerini koruyan bir topluluktur. 17. yüzyılda Avrupa’da ortaya çıkan Amiş hareketi, İsviçre ve Almanya’daki Mennonitlerden ayrılarak şekillendi. Dini inançları ve yaşam tarzları nedeniyle baskı gören Amişler, 18. yüzyılda Kuzey Amerika’ya göç etti ve günümüzde en büyük Amiş toplulukları ABD ve Kanada’da yaşamaktadır.
Dışarıdan bakıldığında, modern eğitim sistemini benimsemeyen, teknolojiden büyük ölçüde uzak duran ve at arabalarıyla seyahat eden Amiş topluluğunun zamanla yok olacağı düşünülebilir. Ancak, gerçekler bu varsayımı çürütmektedir. 1992 yılında 128.000 olan Amiş nüfusu, yıllar içinde hızla artarak bugün yaklaşık 330.000’e ulaşmıştır.
Amişler, her 20 yılda bir nüfuslarını ikiye katlayan bir büyüme oranına sahiptir. Bu büyümenin en büyük nedeni, büyük aile yapıları ve genç neslin büyük çoğunluğunun Amiş yaşam tarzına bağlı kalmayı seçmesidir. Topluluğun kapalı yapısı, kültürel değerlerini ve geleneklerini nesiller boyu korumasına olanak tanımaktadır.
Amişler Hakkında Doğru Bilinen Yanlışlar
Televizyon, internet, otomobil veya kamyonet kullanmamaları, Amişlerin teknolojiden tamamen uzak durdukları izlenimini yaratır. Ancak Amişler, teknolojiyi reddetmek yerine seçici olarak kullanır. LED lambalar, tekerlekli patenler, gazlı ızgaralar, güneş panelleri ve pille çalışan el aletleri Amiş toplumunda yaygındır. Televizyon, bilgisayar ve otomobil gibi teknolojiler topluluk değerlerine zarar verebileceği düşünüldüğünden benimsenmez. Ancak Amiş mühendisleri, modern teknolojileri kendi etik değerlerine uygun hâle getirmek için dönüştürür.
Amişler arasında zorunlu evlilikler veya görücü usulü eşleştirme yapılmaz. Gençler, istedikleri kişiyle evlenme özgürlüğüne sahiptir. Ancak evlenmek için her iki bireyin de Amiş kilisesinde vaftiz edilmiş olması gerekir. Amiş bir birey, geçmişi ne olursa olsun topluluğa katılmış bir kişiyle evlenebilir. Evlilik törenleri bölge piskoposu tarafından gerçekleştirilir, ancak eş seçimi tamamen bireyseldir.
Bazı Amiş gençleri araba kullanmak, içki içmek veya modern teknolojileri denemek gibi aktivitelerde bulunabilir. Ancak gençler evlerinden ayrılmaz ve büyük şehirlere gitmez, genellikle yerel topluluklarında yaşamaya devam ederler.
Amişler, toplumun ekonomik yükünü paylaşan bireylerdir. Emlak, gelir, satış ve okul vergileri dahil olmak üzere tüm vergileri öderler. Ancak Sosyal Güvenlik vergisinden muaftırlar. 1965 yılında ABD Kongresi, Amişleri bu vergiden muaf tutmuştur çünkü Amiş topluluğu, bireylerin sağlık ve maddi ihtiyaçlarını kendi içinde karşılamayı bir yükümlülük olarak görür. Aynı nedenle, devlet tarafından sağlanan sağlık sigortalarını da kabul etmezler.
Amişler oy kullanabilir, ancak genellikle seçimlere katılım oranları %10’un altındadır. Savaş karşıtı bir tutuma sahip olduklarından, oy kullanmayı çelişkili bulurlar. Ayrıca, kamu görevine aday olmak da yasaktır, çünkü Amiş inançları bireylerin yasal süreçlere dahil olmasını uygun görmez.
Amişler Sanılanın Aksine Çevreci Değildir
Amiş çocukları, kırsal yaşamın içinde büyüdükleri için doğayla sürekli temas halindedir. Günlük işleri ve açık hava oyunları, modern dünyanın teknolojik olanaklarıyla büyüyen çocukların deneyimlerinden oldukça farklıdır. Ancak Amişlerin doğayla ilişkisi, yalnızca fiziksel bir bağ ile sınırlı değildir. Doğa, Tanrı’nın bir eseri olarak görülür ve insanın hizmetine sunulmuş bir kaynak olarak kabul edilir.
Amiş okullarında çocuklar doğayla ilgili dersler görebilir ve doğa gezilerine katılabilir. Ancak fen bilimleri müfredatta yer almaz. Gençler, yaşadıkları bölgenin doğasını ve tarım pratiklerini yakından tanıyarak büyür, ancak doğal süreçlerin bilimsel temellerine dair bilgileri sınırlıdır.
Endüstriyel tarımla rekabet edemeyen birçok Amiş, çiftçiliği tamamen bırakmıştır. Mobilya üretiminde ustalaşmış olsalar da, ormancılık konusunda uzun vadeli bir sürdürülebilirlik anlayışı geliştirmemişlerdir. Ormanların geçici olduğuna inandıkları için doğal kaynakları koruma öncelikleri düşük kalmaktadır. Bununla birlikte, hayvan yetiştiriciliği Amiş topluluklarında giderek yaygınlaşmaktadır.
Amişlerin doğayla kurduğu ilişki, her zaman çevreci bir bakış açısıyla örtüşmese de, bazı geleneksel uygulamaları çevresel sürdürülebilirlik açısından olumlu sonuçlar doğurur. Kırsal kesimde yaşayan diğer gruplara kıyasla, ulaşım ve tüketim kaynaklı karbon ayak izleri daha düşüktür. Ancak ev içi enerji kullanımları bu avantajı dengeleyebilir. Öte yandan, yiyeceklerinin büyük bir kısmını kendileri üretir ve doğrudan doğayla iç içe bir yaşam sürdürürler.
Sonuç Olarak
Amişler hakkında yaygın olan birçok yanlış inanış, medya ve popüler kültürün etkisiyle şekillenmiştir. Ancak Amiş toplumu, dışarıdan göründüğünden çok daha karmaşık ve dinamik bir yapıya sahiptir. Geleneklerini korurken teknolojiyi tamamen reddetmek yerine belirli sınırlar içinde kullanırlar. Topluluklarını destekleyen güçlü sosyal ve ekonomik sistemler geliştirerek dayanışma içinde yaşarlar.
Dış dünyadan izole bir topluluk olarak algılansalar da, modern dünyayla etkileşimlerini tamamen kesmezler. Geleneklerine bağlı kalırken, toplumsal değişimlere karşı kendilerine özgü bir denge kurarak varlıklarını sürdürmeye devam ederler.
Kaynaklar ve ileri okumalar
- Öztürk, Nermin. “Amiş Ailesinde Kadının Rolü Ve Bu Rolün Belirlenmesinde Dinin Etkisi”. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi 10/1 (Şubat 2010), 57-73.
- Amish culture prizes peace − but you wouldn’t necessarily know it from a stop in Amish Country tourist towns. Yayınlanma tarihi: Kaynak site: Bağlantı: Amish culture prizes peace − but you wouldn’t necessarily know it from a stop in Amish Country tourist towns
- Anderson C, Potts L. The Amish health culture and culturally sensitive health services: An exhaustive narrative review. Soc Sci Med. 2020 Nov;265:113466. doi: 10.1016/j.socscimed.2020.113466. Epub 2020 Oct 21. PMID: 33153874; PMCID: PMC8431948.
- Weyer, Sharon & Hustey, Victoria & Rathbun, Lesley & Armstrong, Vickie & Anna, Samantha & Ronyak, Jeanne & Savrin, Carol. (2003). A Look Into the Amish Culture: What Should We Learn?. Journal of transcultural nursing : official journal of the Transcultural Nursing Society / Transcultural Nursing Society. 14. 139-45. 10.1177/1043659602250639.
Size Bir Mesajımız Var
YolveMacera ekibi olarak yaklaşık 25 yıldır yollardayız. Gezmenin, kişinin hoşgörüsünü, yaratıcı yanını ve duyarlılığını artıran bir okul olduğunu ve bu okulun yaşı olmadığını; paylaşmanın da gezmek gibi bir tutku olduğunu biliyoruz. Bu nedenle hem etkinlikler düzenliyor, tutkumuzu paylaşmayı amaçlıyor hem de sizlere kaliteli içerikler üretmeye çalışıyoruz. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca siz de bizimle yeni maceralara, mecralara, dostluklara ve paylaşımlara merhaba demek isterseniz topluluğumuza dahil olabilirsiniz.
YolveMacera
