Rumeli ve Balkan türkülerinin arkalarındaçoğu zaman bizleri üzen bir hikaye yer almaktadır. Bu türkülerden birisi de Estergon Kalesi olarak bilinmektedir.
Başkent Budapeşte’den yaklaşık 60 kilometre uzaklıkta bulunan, bir dönem Macar Krallığı’nın idari ve dini merkezi olan Estergon’da, Osmanlı Devleti 1543-1595 ve 1605-1683 yılları arasında toplam 130 yıl hüküm sürdü. Estergon Kalesi (Macarca: Esztergomi vár) Macaristan’ın başkenti Budapeşte’nin 60 km kuzey batısında Tuna nehri kıyısında yer alır.
Estergon Kalesi Macaristan ve Osmanlı tarihinde büyük bir önem taşır. 13. yüzyıl başına tarihlenen kale, Macaristan’ın tarihinde inşa edilmiş ilk önemli yapılardan birisidir. Estergon Kalesi, 1241’deki Moğol istilasına kadar Macar Krallığı’nın idari ve dini merkeziydi. Kral IV. Bela 1256’da başkenti Budin’e taşıdı ve kaleyi din adamlarına bıraktı. Başpiskoposluk makamının bulunduğu yapı, günümüzde müzedir.
Osmanlılar Tarafından Estergon Kalesinin Fethedilişi
Macar Kralı János Szapolyai’nin 1540 yılında ölümünün ardından Avusturyalılar ile Osmanlılar arasında Macaristan’ın yönetimi konusunda bir rekabet başladı. Daha önce Budin’i ve Peşte’yi fetheden Osmanlı Padişahı Kanuni Sultan Süleyman, 1543 yılı Nisan ayı sonlarında Edirne’den yola çıktı ve 29 Temmuz 1543’te ordusuyla Estergon Kalesi’ni kuşattı.
Sonrasında da on iki günlük bir kuşatmanın sonunda kale Osmanlı ordusu tarafından zapt edildi. Kalenin bulunduğu bölge bir sancakbeyliği haline getirilerek Budin Beylerbeyliği’ne bağlandı.
Ancak yaklaşık 40 yıl sonra kale, Alman, Leh ve Venedikliler’den oluşan büyük bir ordu tarafından kuşatıldı. O sırada kalede yalnızca 5 bin Türk askeri bulunuyordu ve yardım alma ihtimali yoktu. Estergon muhafızı Kara Ali Bey ise kaleyi teslim etmeyi kabul etmeyecekti. Çatışma esnasında Kara Ali Bey şehit olunca yerine ve yerine Sokolluzade Lala Mehmed Paşa geçer. Kendisi küçük bir ordu ile kaleyi savunmaya çalışır.
Ancak, yardım gelmemesi üzerine açlık ve susuzluk baş gösterecektir. Yeniçeri ayaklanmasının da başlaması üzerine kaleyi teslim etmekten başka çare kalmaz. Kale 2 Eylül 1595’te teslim olmak zorunda kaldı. Olaya bizzat tanıklık eden Osmanlı tarihçisi İbrahim Peçevi tarafından kaydedilen savunma, Estergon Kalesi Türküsü’nün esin kaynağıdır.
Kaleyi geri almak isteyen Osmanlılar 1605 yılında tekrar bir kuşatma düzenlediler. Bu sefer Sadrazamlık görevine getirilmiş olan Sokolluzade Lala Mehmed Paşa, bir aylık kuşatmadan sonra kaleyi 3 Ekim 1605 tarihinde ele geçirdi. Kale bu tarihten sonra 78 yıl daha Osmanlıların elinde kaldı.
1683 yılında Osmanlıların II. Viyana Kuşatması’nda başarısızlığa uğramasından sonra Avrupa devletlerinin Kutsal İttifak’ı oluşturarak Macaristan’ı Osmanlıların elinden alması sonucu Estergon Kalesi 1 Kasım 1683’te bu sefer kesin olarak Osmanlı yönetiminden çıktı. Geriye de kaybettiklerimize yakılan bir ağıt olan Estergon Kalesi Türküsü kaldı.
Eğer günümüzde Macaristan’da bulunan bu kaleyi ziyaret etme şansınız olmazsa, Ankara’ya gidebilirsiniz. Estergon Kalesi veya resmî adıyla Estergon Türk Kültür Merkezi, Türkiye’nin başkenti Ankara’nın Keçiören ilçesinde bulunan bir kültür merkezidir. Merkez, 29 Mayıs 2005 tarihinde açılmış olup Macaristan’daki Estergon Kalesi’nin bir replikası olarak inşa edilmiştir.
Bu yazılarımıza da göz atmanızı öneriyoruz.
- Aizanoi Antik Kenti: Dünyanın İlk Borsasıdır
- Aynoroz Tepesi: Kadınlara Yaklaşmanın Bile Yasak Olduğu Bir Yer
- Patagonya Mermer Mağaraları Doğanın Bir Sanat Eseridir
- Fasil Ghebbi: 17. Yüzyılda Etiyopya’nın Gücünü Bize Kanıtlayan Kale
- İskelet Sahili: Dünyanın En Tehlikeli ve Issız Kıyısı
Kaynaklar ve ileri okumalar:
- Estergon Kalesi; Bağlantı: https://tr.wikipedia.org
- Esztergom – the Basilica, the Castle and the City – Hungary . Yayınlanma tarihi: 25 Mart 2018; Bağlantı: https://www.youtube.com/
- Estergon Kalesi Ankara; Bağlantı: https://seyahatdergisi.com/estergon-kalesi-ankara/
YolveMacera
