Fasil Ghebbi: 17. Yüzyılda Etiyopya’nın Gücünü Bize Kanıtlayan Kale

Etiyopya’nın kuzeybatısında, dağlarla çevrili Gondar şehri, Afrika’nın orta çağ masallarını andıran bir yapıya ev sahipliği yapıyor: Fasil Ghebbi. 17. yüzyılda inşa edilen bu saray-kale kompleksi, yüzyıllar boyunca imparatorların yaşadığı, kararlar aldığı ve krallıklarını yönettiği yer oldu. Öyle ki, bu taş duvarlarla çevrili alan, bugün hâlâ “Etiyopya’nın Camelot’u” olarak anılıyor.

Bir Başkentin Doğuşu

“Fasil Ghebbi” ismi, Amharca’dan kabaca “Fasil’in yerleşkesi” ya da “Fasil’in muhafazalı alanı” şeklinde çevrilebilir. Fasil olarak da bilinen Fasilides, 17. yüzyılda yaşamış Etiyopyalı bir imparatordu. Kendisi, 13. yüzyıldan 20. yüzyıla kadar Etiyopya İmparatorluğu’nu neredeyse kesintisiz olarak yönetmişti.

Fasil Ghebbi’nin hikâyesi, aslında Gondar şehrinin doğuşuyla başlıyor. Fasilides tahta geçtiğinde Etiyopya’nın sabit bir başkenti yoktu. İmparatorlar, kraliyet kamplarını nereye kurarlarsa orası başkent sayılıyordu. Ancak 1636 yılında Fasilides bu geleneği bozdu. Rivayete göre bir gün avlanırken bir bufaloyu takip etti ve bu hayvan onu Gondar’ın bulunduğu yere kadar götürdü. Tanrısal bir işaret olarak yorumladığı bu olay sonrası, Fasilides burada kalmaya karar verdi ve imparatorluğun ilk kalıcı başkentini kurdu.

İlginçtir ki, bir başka efsaneye göre ülkenin başkenti “G” harfiyle başlayan bir şehirde kurulacaktı. Belki de bu yüzden o dönemde Guzara, Gorgora ve Gondar gibi birçok “G” ile başlayan yerleşim birimi ortaya çıkmıştı.

900 Metrelik Sessizlik: Taşın Ardındaki Dünya

Fasil Ghebbi, 900 metre uzunluğunda taş duvarlarla çevrili bir alana inşa edildi. Bu duvarlarda 12 giriş kapısı ve dış dünyayla bağlantıyı sağlayan üç köprü yer alıyordu. İçeride, 7 hektarlık bir alanda saraylar, kiliseler, kütüphaneler ve gözetleme kuleleri yükseliyordu. En dikkat çeken yapılardan biri ise Enqualal Gemb, yani halk arasında bilinen adıyla “Yumurta Kalesi” idi.

32 metre yüksekliğindeki bu görkemli yapı, dört köşesindeki yumurta biçimli kubbelerle dikkat çeker. Hintli bir mimar tarafından yapıldığı düşünülen bu sarayda Portekiz, Aksum, Endülüs ve Hint mimarisinin izleri harmanlanmıştı. Alt kat resmi törenlere, ikinci kat dua odasına ve yatak odasına ayrılmıştı. En üstteki kuleden ise açık havalarda Tana Gölü’nün görülebildiği söylenirdi.

Fasil Ghebbi yalnızca siyasi bir merkez değil, aynı zamanda ruhani bir alandı. Kompleksin içinde yer alan üç büyük kilise—Debre Berhan Selassie, Qusquam ve Gorgora—Etiyopya Ortodoks Kilisesi’nin gücünü simgeliyordu. Bu kiliselerin en bilineni olan Debre Berhan Selassie, fresklerle süslenmiş iç mekânıyla öne çıkar. Duvarlarında Aziz George’un beyaz atı, Davut Yıldızları ve Teslis’in tasvirleri yer alır.

1888’de Sudanlı Mahdist Dervişleri Gondar’a saldırdığında birçok yapı tahrip oldu. Ancak efsaneye göre, Debre Berhan Selassie Kilisesi’ne yaklaşan askerler bir arı sürüsü tarafından saldırıya uğradı ve geri çekilmek zorunda kaldılar. Bu sayede kilise zarar görmeden bugüne ulaştı.

Günümüzde Fasil Ghebbi

Fasil Ghebbi, 1864’e kadar Etiyopya hükümetinin merkezi olarak kullanıldı. Ancak 20. yüzyılda tarih bir kez daha bu taş duvarların içine adım attı. 1935 yılında İtalya, Etiyopya İmparatorluğu’nu işgal etti. Bu işgal, 1936’dan 1941’e kadar süren bir dönem boyunca İtalyanların ülkeyi kontrol etmesine yol açtı.

İşgal sırasında Fasil Ghebbi, İtalyan güçlerinin karargâhı olarak kullanıldı. Kompleksin bazı bölümleri, resmi görevlilerin kullanımı için yeniden düzenlendi. Bu dönemde inşa edilen yapılarda görülen İtalyan mimari tarzı, dönemin izlerini taşır.

İkinci Dünya Savaşı sırasında Etiyopya İtalyan işgalinden kurtarılırken, Fasil Ghebbi’deki bazı yapılar İngiliz kuvvetleri tarafından bombalanarak ciddi şekilde hasar gördü. Bu tahribat, tarihi kompleksin yapısal bütünlüğünü önemli ölçüde etkiledi.

Günümüzde Fasil Ghebbi, ziyaretçilerin yoğun ilgi gösterdiği önemli bir turistik merkezdir. Kompleksin tarihî ve kültürel değeri, 1979 yılında UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne alınmasıyla uluslararası düzeyde tescillenmiştir. Her ne kadar içindeki yapıların birçoğu zamanla harabeye dönmüş olsa da, bu kalıntılar hâlâ büyük bir öneme sahiptir. Çünkü Fasil Ghebbi, bir dönem imparatorluk tahtının Gondar’da kurulduğunu ve Etiyopya hükümdarlarının burada hüküm sürdüğünü gösteren güçlü bir tarihî miras niteliği taşır.

Kaynaklar ve ileri okumalar:

• Fasil Ghebbi: The Magnificent 17th-century Camelot of Ethiopia; yayınlanma tarihi: 29 Ekim 2021; Bağlantı: Fasil Ghebbi: The Magnificent 17th-century Camelot of Ethiopia;/
• The Editors of Encyclopaedia Britannica. “Solomonid Dynasty”. Encyclopedia Britannica, 2 Jul. 2024, https://www.britannica.com/topic/Solomonid-dynasty. Accessed 27 March 2025.

Size Bir Mesajımız Var

YolveMacera ekibi olarak yaklaşık 25 yıldır yollardayız. Gezmenin, kişinin hoşgörüsünü, yaratıcı yanını ve duyarlılığını artıran bir okul olduğunu ve bu okulun yaşı olmadığını; paylaşmanın da gezmek gibi bir tutku olduğunu biliyoruz. Bu nedenle hem etkinlikler düzenliyor, tutkumuzu paylaşmayı amaçlıyor hem de sizlere kaliteli içerikler üretmeye çalışıyoruz. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca siz de bizimle yeni maceralara, mecralara, dostluklara ve paylaşımlara merhaba demek isterseniz topluluğumuza dahil olabilirsiniz.

YolveMacera