Fasil Ghebbi, Etiyopya’nın kuzey batısındaki Amhara bölgesindeki Gondar şehrinde bulunan bir kaledir. Kale 17. yüzyılda kurulmuş ve 19. yüzyıla kadar Etiyopya hükümdarlarının kraliyet sarayı olarak hizmet vermiştir. Kale, İmparator Fasilides tarafından kurulmuş olmasına rağmen, halefleri de kraliyet kompleksine kendi yapılarını eklemişlerdir.
Sonucunda burası, devasa kuleleri ve kale burçlarındaki heybetli siperleriyle sanki Ortaçağ Avrupa’sından bir parça Etiyopya’ya taşınmış gibi görünmeye başlamıştı. Nitekim bu nedenle de Fasil Ghebbi “Etiyopya’nın Camelot’u” (Efsanelerde Kral Arthur’un kalesi ve sarayı olarak geçen Camelot’a atfen) olarak da anılır.
Fasil Ghebbi, içinde saraylar, kiliseler ve manastırlar gibi çeşitli binaların bulunduğu bir duvar ile çevrili durumda idi. Gondar şehri 19. yüzyılda geriledi. Sonuç olarak, Fasil Ghebbi de gözden düştü ve zaman içinde bir harabeye döndü. Bununla birlikte, kompleksin yapılarının çoğu hayatta kaldı ve kale bugün UNESCO Dünya Mirası Listesi’nde yerini aldı.
Bunlar arasında Gondar’daki 44 kilisenin en eskilerinden bazılarının yanı sıra Axum’daki St Mary of Zion Katedral Kilisesi bulunmaktadır.
Fasil Ghebbi 900 Metrelik Taş Duvar Muhafaza İçinde Kapalı
Fasilides’in saltanatından önce, Gondar Etiyopya’nın başkenti değildi. Nitekim imparatorluğun bir başkenti bile yoktu. Bunun nedeni, Etiyopya İmparatorluğu’nun yöneticilerinin geleneksel olarak kendi topraklarında seyahat halinde olmaları idi. Bu, imparatorun kraliyet kampını kurduğu her yerin başkent olacağı anlamına geliyordu.
Fasilides, saltanatının ilk yıllarında bu geleneği bizzat sürdürdü. Ancak 1636 civarında, imparator bu gelenekten vazgeçti. Sonrasında da Gondar’ı imparatorluğunun başkenti olarak ilan etti. Ancak Gondar’ın neden Fasilides tarafından başkent olarak seçildiği açık değildir. Bir rivayete göre adı G harfi ile başlayan bir yerde Etiyopya başkentinin kurulacağına dair bir kehanet varmış. Bunun sonucunda Etiyopya’da 16. ve 17. yüzyıllarda isimleri G ile başlayan yerlerin çoğalması yaşanmıştır. Gondar dışında, G ile başlayan iki Etiyopya yeri Guzara ve Gorgora’dır.
Kale, 12 farklı girişi bulunan 900 metrelik (0,6 mil) bir taş duvarla çevrilmiş durumdadır. Ayrıca kaleyi çevresine bağlayan üç adet köprü de vardır. Bu duvarların içinde ise 7 hektarlık (17.5 dönüm) bir alana yayılmış çeşitli yapılar bulunur. Bu binaların en eskisinin, Fasilides’in kendisi tarafından yaptırıldığı için Fasilides Sarayı olarak da bilinen Enqualal Gemb olduğu düşünülmektedir. Enqualal Gemb, giriş kapısının hemen yanında bulunur ve 32 metre yüksekliktedir.
Yerleşkede ayrıca üç kilise de (manastırlarla birlikte) vardır. Bunlar Debre Berhan Selassie, Qusquam ve Gorgora’dır. Bu kiliselerin hepsi, Etiyopya Ortodoks Kilisesi’nin öneminin bir göstergesi olarak görkemli bir şekilde dekore edilmiştir.
Günümüzde Fasil Ghebbi
1935’te Etiyopya İmparatorluğu İtalya tarafından işgal edildi. Bu, Etiyopya’nın 1936’dan 1941’e kadar İtalyanlar tarafından işgal edilmesiyle sonuçlandı. Bu dönemde Fasil Ghebbi, işgal kuvvetleri tarafından karargah olarak kullanıldı. İkinci Dünya Savaşı sırasında Etiyopya İtalyanlardan kurtarıldı. Ancak Fasil Ghebbi’deki bazı yapılar İngilizler tarafından bombalandı ve ağır hasar gördü.
Bugün Fasil Ghebbi bir turistik yer. Kraliyet kompleksinin tarihi ve kültürel önemi, 1979’da kazandığı UNESCO Dünya Mirası Alanı statüsüne yansır. Günümüzde Fasil Ghebbi’deki yapıların çoğu harabeye dönüşmüş olsa da, hala önemli anıtlardır. Burası bir zamanlar imparatorluklarını Gondar’dan yöneten Etiyopya imparatorlarının gücünün bir kanıtı olarak durmaktadırlar.
Bu yazılarımıza da göz atmanızı öneririz.
- Fenghuang: Modern Hayata Direnen Bir Kasaba
- İskelet Sahili: Dünyanın En Tehlikeli ve Issız Kıyısı
- Dünyanın Çatısı Himalayalar Nasıl Oluştu?
- Dünyanın En Zorlayıcı Yürüyüş Yolları
- Hindistan’daki 1600 Yıllık Ashoka Sütunu Neden Hiç Paslanmadı?
Kaynaklar ve ileri okumalar:
- Fasil Ghebbi: The Magnificent 17th-century Camelot of Ethiopia; yayınlanma tarihi: 29 Ekim 2021; Bağlantı: https://www.ancient-origins.net/
- Lonely Planet, 2021. Royal Enclosure. Bağlantı: https://www.lonelyplanet.com/
YolveMacera
