Yirmi beş yıl önce Los Angeles’ta, deprem nedeniyle büyük bir elektrik kesintisi yaşadı. Bütün şehir karanlığa gömüldü. Acil çağrı servisi 911’in tüm hatları kısa sürede, “dev gümüş rengi bir bulutun” gökyüzünü kapladığını bildiren panik halindeki sakinlerle doldu. Telefona sarılan bu kişiler aslında ışık kirliliği olmadan Samanyolu’nu gece gökyüzünde ilk kez görüyorlardı.
Işık kirliliği, insanların geceleri ürettiği aşırı ve rahatsız edici ışıktır. Bu ışık yapay kaynaklardan, özellikle evlerden, ofislerden, sokak lambalarından, reklam panolarından veya araba farlarından kaynaklanır. Işık kirliliğinin iki türü vardır.
Bunlardan biri doğrudan bir kaynaktan gelen ışıktır. Diğeri ise atmosfere yayılan ve tekil kaynaklı ışıkların bir birleşiminden oluşan gökyüzü parlamasıdır. Bu tür bir ışık kirliliğini kırsal bir bölgeden bir şehre baktığınızda ufukta görülen hafif bir parıltı biçiminde siz de deneyimleyebilirsiniz.
Günümüzde ne yazık ki Avrupalıların %60’ı ve Amerikalıların %80’i şu an yaşadıkları bölgelerden geceleri Samanyolu Galaksisini görememektedir. Afrika hâlâ ışıkla en az kirlenen kıtalardan biri olmayı sürdürse de, bu durum, ekonomik kalkınmayla yakından bağlantılı olan aydınlatma altyapısının genişlemesiyle hızla değişmektedir. Peki gökyüzünü ışık kirliliği olmadan tüm çıplaklığıyla görebilmenin nasıl olacağını hiç merak ettiniz mi?
Işık Kirliliği Olmasa Şehirlerimiz Nasıl Gözükürdü?
Thierry Cohen bunu merak eden bir fotoğraf sanatçısı. Paris’te yaşayan fotoğrafçı Thierry Cohen, bu merakını bir adım ileriye taşıdı ve ışık kirliliği nedeniyle insanların gökyüzünün aslında nasıl göründüğünü bile bilmediği ya da unuttuğu kentlerin, tümüyle karanlıkta nasıl gökyüzüyle bütünleştiklerini gösteren bir çalışma hazırladı.
Özellikle, büyük kentlerde, gökdelenlerin, göz alıcı reklam tabelalarının, kent aydınlatmalarının ve diğer tüm ışıkların, gökyüzünü ve yıldızları görmemizi engellediğini düşünen fotoğrafçı Thierry Cohen, bu çalışması için ilk olarak bazı kentleri belirledi ve bu yerleşimlerdeki çeşitli noktalardan kent siluetleri fotoğrafları çekti.
Ardından, her bir yerleşimle aynı enlemde bulunan ancak ışık kirliliği olmayan bölgelerden de gökyüzü fotoğrafları çekti. Her bir kentin siluet fotoğrafını, o kentle aynı enlemde bulunan diğer bölgeden çektiği gökyüzü fotoğrafıyla birleştiren sanatçı, bu büyük kentlerin hiç elektrik ve ışık olmaksızın nasıl görüneceğini ortaya koydu.
Bu yöntemle Cohen, Batı Sahra’nın berrak gökyüzünü aynı enlemdeki Şangay’ın kent siluetiyle, Montana’da çektiği ve yıldızların ışıldadığı gökyüzü fotoğraflarını ise aynı enlemdeki Paris’in kent siluetleriyle birleştirdi.
Fotoğrafçı Thierry Cohen’in hazırladığı bu fotoğraflar, Villes éteintes (Darkened Cities) başlığı altında; İtalya’dan Arabistan’a, Moskova’dan Brezilya’ya, Almanya’dan İngiltere’ye pek çok ülkede ve 16 ayrı sergide sanatseverlere sunuldu.
Işık Kirliliği Konusunda Bilinçlenmemiz Neden Önemlidir?
Geceleri yapay ışığın kullanılmaya başlanması, aslında fazlasıyla karanlık olan bir evrende meydana geldi. Bir yıldıza yakın olmamız sonucunda hepimiz günlük olarak güneş ışığını deneyimliyoruz. Yaşam bu güneş ışığının varlığında gelişti.
Pek çok tür, bu güneş ışığı döngülerini ve ay ışığı döngülerini davranışlarını, aktivitelerini ve uyku düzenlerinin yanı sıra ne zaman çiftleşeceklerini ve ne zaman besleneceklerini zamanlamak için kullanıyor. Ancak yapay aydınlatmalar türlerin dahil olduğu doğal ışık döngülerini bozduğu için çevreyi olumsuz etkiler. Ayrıca yapay aydınlatmanın insan sağlığı üzerinde olumsuz etkileri olduğuna dair bir çok kanıt vardır.
kentlerde geceleri yıldızları seçebilmek zorlaşmıştır
İnsan özerindeki en önemli olumsuz etkisi ise melatonin hormonunun ışıklı, aydınlık ortamda salgılanmaması ya da azalmasıdır. Melatonin beyinde 23.00 ile 05.00 saatleri arasında salgılanan, hücreleri koruyucu etkisi olan bir hormondur. Hormonun temel görevi vücudun biyolojik ritmini ayarlamaktır.
Geceleri aydınlık ortamlarda bulunanlarda melatonin salgısı azaldığından yıllar içerisinde hücrelerde kalıcı hasarlara neden olmaktadır. Melatonin serbest radikalleri ortadan kaldırabilen bir antioksidan olduğundan, ifadesinin yapay ışıkla bozulması kanser riskini de artırabilir.
Işık kirliliği sorunu günümüzde yalnızca büyük şehirler için geçerli değil. Çünkü ışık kirliliği haritalarına baktığımızda artık kırsal yerleşimlerin de bu kirlilikten nasibini aldığını görüyoruz. Belki de yapmamız gereken ışıkları biraz daha sık kapamak. Merak etmeyin gözleriniz karanlığa er ya da geç alışacaktır.
Kaynaklar ve ileri okumalar
- Falchi F, Cinzano P, Duriscoe D, Kyba CC, Elvidge CD, Baugh K, Portnov BA, Rybnikova NA, Furgoni R. The new world atlas of artificial night sky brightness. Sci Adv. 2016 Jun 10;2(6):e1600377. doi: 10.1126/sciadv.1600377. PMID: 27386582; PMCID: PMC4928945.
- This Awesome Video Shows How Different The Night Sky Looks Without Light Pollution; https://www.sciencealert.com
- A Third of Us Can’t See The Milky Way Anymore, And It’s Messing With Our Health. Yayınlanma tarihi:13 Haziran 2016; Bağlantı: https://www.sciencealert.com/
- Light pollution: the dark side of keeping the lights on. Yayınlanma tarihi: 3 Nisan 2019. Kaynak site: Conversation. Bağlantı: Light pollution: the dark side of keeping the lights on
Size Bir Mesajımız Var
YolveMacera ekibi olarak yaklaşık 25 yıldır yollardayız. Gezmenin, kişinin hoşgörüsünü, yaratıcı yanını ve duyarlılığını artıran bir okul olduğunu ve bu okulun yaşı olmadığını; paylaşmanın da gezmek gibi bir tutku olduğunu biliyoruz. Bu nedenle hem etkinlikler düzenliyor, tutkumuzu paylaşmayı amaçlıyor hem de sizlere kaliteli içerikler üretmeye çalışıyoruz. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca siz de bizimle yeni maceralara, mecralara, dostluklara ve paylaşımlara merhaba demek isterseniz bu bağlantıdan topluluğumuza dahil olabilirsiniz.
YolveMacera
