Kuzey Sibirya’da 170.000 kişiye ev sahipliği yapan bir kasaba, muhtemelen hiç bir gezginin gitmek istemeyeceği, “Dünyadaki en iç karartıcı şehir” olarak bilinmektedir. Yaşam koşullarımızdan şikayet etmeden önce Norilsk hakkında bilgi edinmemiz iyi bir fikir olacaktır.
Krasnoyarsk Krai bölgesindeki Rus şehri Norilsk, Kuzey Kutbu’na Moskova’dan daha yakındır. Vladivostok ve Pasifik’ten eşit derecede uzak olması onu muhtemelen Rusya’nın en izole şehri yapmaktadır. Kuzey Kutup Dairesi’ne 400 km mesafede olması nedeniyle dünyanın en kuzeyindeki kent olarak da bilinmektedir. Burası aynı zamanda Rusya’nın en kirli şehridir. Ancak tüm bunlara rağmen bu şehirde halen 177.000 kişi yaşamayı seçiyor.
1.700 metre yüksekliğindeki Putoran Dağları’nın eteklerinde yer alan ve dünyadaki en büyük nikel yataklarından bazılarının bulunduğu Norilsk, madencilik ve eritme endüstrileri için bir yuvadır. Dünyada üretilen nikelin %20’si, palladiumun %50’si, kobaltın %10’undan fazlası ve bakırın %3’ü buradan elde ediliyor. Norilsk’in ihracatı, Rusya’nın GSYİH’sının yüzde 2’sinden fazlasını oluşturuyor.
Bu kent neredeyse dünyadan tamamen izole bir biçimde yaşamaktadır. Eğer hava şartları uygun olursa ve sıklıkla yaşandığı gibi uçak seferleri iptal edilmezse kente ancak havayolu ile gidebilirsiniz.
Norilsk Maden Yatakları Nedeniyle Özel Bir Şehirdir
Norilsk şehri, maden yatakları nedeniyle 1920’lerde yerleşime açıldı ancak şehir resmi olarak 1935’te Sovyet lideri Joseph Stalin tarafından kuruldu. Stalin, karın altındaki metalleri çıkarmak için konuşlandırılan ‘gulag’ adı verilen bir zorunlu çalışma kampları sistemini Norilsk’te uygulamaya geçirdi. 1935 ve 1953 yılları arasında buraya 650.000 mahkumun gönderildiği tahmin ediliyor.
Norilsk madenleri, ilk olarak Sovyetler yönetiminde devlete ait Norilsk Nickel şirketi tarafından kontrol ediliyordu. Maden ocakları 1993 yılında özelleştirildi ve bugün Nornickel olarak anılıyor. Nornickel’da yaklaşık 80.000 kişi çalışıyor. Şirket, eritme rafinerileri ve çökmekte olan Sovyet dönemi mimarisiyle dolu bu kasvetli şehirde, benzer şirketlerden nispeten daha yüksek ücretlerle işçileri cezbetmeye devam ediyor.
Uçların Şehrinde Günlük Yaşam Nasıl Geçiyor?
Norilsk’in insanları genellikle şehirlerini bir “ada” ve Rusya’nın geri kalanını ise “anakara” olarak adlandırır. Kasabadan ayrılma fırsatı bulanlar ise genellikle geri dönmek istemezler. Bunun nedenlerinin başında konumundan dolayı yaşanan coğrafi zorluklar vardır. Yılın 280 günü kış şartlarına sahip olan bölgede, 130 günden fazla kar fırtınaları görülür. Ocak ayında ortalama en yüksek sıcaklık -14,8 derecedir.
Kasım ayından Ocak ayına kadar 7 hafta hiç güneş çıkmaz.. Ve tabii neredeyse iki ay güneş görmeden bu buzdolabında yaşamak kent sakinlerinde kaygı bozukluğu, uyku düzensizlikleri ile beraber depresyona neden olur. Ancak kentin güneş görmemekten ve soğuktan daha büyük bir problemi vardır.
Bölgedeki madencilik faaliyetleri ise Rusya’nın temizlemekte yetersiz kaldığı bir çevresel kabus yaratmış durumdadır. Burası, özellikle eritme işleminden kaynaklanan yüksek kükürt dioksit içeriği nedeniyle dünyanın en kirli şehirlerinden biri olarak kabul ediliyor. Kentteki ortalama yaşam süresi Rusya ortalamasından 10 yıl daha kısadır.
Nornickel’in çevreyi temizlemek için attığı adımlar zararın bir kısmını temizledi. Böylece 2019 yılına kadar kükürt dioksit emisyonları 200.000 ton azaldı. Bununla birlikte, Nornickel, Kriel’deki 714.000 ton yayan bir kömür santrali olan ikinci en kötü emisyonun üç katıyla hala en kötü kükürt dioksit kirleticisidir.
Norlisk’te yaşayanlar elbette bu olumsuz şartlar nedeniyle kentten kaçmak için fırsat kolluyorlar. Ancak bu o kadar da kolay değil. Mülk fiyatları Norilsk’te çok düşük, yani buradaki evlerini satsalar bile ellerine geçen parayla başka bir yerde yeni bir hayat kurmaları mümkün değil. Bunun neticesinde de depresif insanlar olarak yaşamlarını sürdürüyorlar. Gördüğünüz gibi dünyada tek depresyon ile boğuşan ülke biz değiliz.
Yazının bitiminde ayrıca göz atmak isterseniz: Rusya’nın Gözlerden Uzak Kapalı Şehri: Zheleznogorsk
Kaynaklar ve ileri okumalar:
- The Depressing Industrial City of Norilsk; Yayınlanma tarihi: 21 haziran 2014; Bağlantı: http://www.amusingplanet.com/
- Inside The Harsh World Of Norilsk, The Siberian City At The Edge Of Earth. yayınlanma tarihi: 3 Ocak 2022; Bağlantı: https://allthatsinteresting.com/norilsk
YolveMacera
