Por-Bajin: Gizemi Uzun Süre Çözülememiş Bir Yapı

Bilim insanları 1891 yılında, yüksek dağlarla çevrili ıssız bir gölün ortasında şaşırtıcı bir arkeolojik alan keşfettiler: Por-Bajin. Adı “Kil Ev” anlamına gelen bu yaklaşık 1300 yıllık yapı, bulunduğu adanın büyük bölümünü kaplar. Yapının çevresini saran 12 metre yüksekliğindeki dış duvarların içinde, birbirine kapalı geçitlerle bağlanan iki ana bölüme ayrılmış 30’dan fazla bina yer alır. Bu etkileyici kompleks, yalnızlığı, mimari gizemi ve hâlâ çözülememiş işleviyle araştırmacıların ilgisini çekmeye devam eder.

Yaklaşık 9 metre yüksekliğinde kil duvarları ve çok sayıda binasının yanında çok sayıda avlusu bulunan bir kompleks olan sekizinci yüzyıldan kalma bu Uygur yapısı, bu büyüklükteki bir binadan bekleyeceğiniz arkeolojik eserlerden şaşırtıcı derecede azını ortaya çıkardı. Genellikle bir yerin amacını anlatan işaretler olan öğeler bulunamadı

Alan ilk kez 1891 yılında keşfedilmiş olsa da, Por-Bajin’de kapsamlı arkeolojik araştırmalar 1957 yılına kadar başlamadı. Bölgeyle ilgili ilk derinlemesine çalışmalar ise ancak 2007-2008 yılları arasında yürütüldü. Başlangıçta araştırmacılar, Por-Bajin’in Uygur İmparatorluğu’na ait antik bir kale olduğunu öne sürdüler.

Yapının mimarisi, o dönemin Çin stiline uygun biçimde tasarlanmıştı. Ancak Por-Bajin’in bilinen ticaret yolları ya da yerleşim merkezlerinin yakınında olmaması, bu savı sorgulatan çeşitli alternatif teorilerin ortaya atılmasına neden oldu

Por-Bajin Ne Amaçla Yapılmış Olabilir?

Por-Bajin olarak bilinen büyük arkeolojik alan, Güney Sibirya‘nın dağları arasında, Tere-Khol Gölü’nün ortasında bir adada yer alıyor. Burası Rusya’daki en gizemli antik yerlerden biri olarak kabul ediliyor. Por-Bajin adı Tuva dilinden “kil ev” olarak tercüme edilir ve kazılar, MS 8. yüzyılda önce bir saray olarak inşa edildiğini ve daha sonra bir manastıra dönüştürüldüğünü göstermektedir.

Bugüne kadar adada oldukça az sayıda arkeolojik eser gün yüzüne çıkarıldı. Bu durumun kendisi bile araştırmacılar tarafından sıra dışı ve açıklanmaya muhtaç bir durum olarak değerlendiriliyor. Ayrıca yapılar arasında herhangi bir şömine, ocak ya da ısıtma sistemi bulunmaması da dikkat çekici. Bu eksiklik, yerin deniz seviyesinden 2.300 metre yükseklikte bulunduğu ve bulunduğu bölge olan Sibirya’nın sert iklimiyle tanındığı göz önüne alındığında, oldukça anlamsız görünüyor.

Alanda bulunan az sayıdaki objeler arasında kil tabletler, renkli çizimler, yanmış odun parçaları, fayanslar, bir demir hançer, taş bir kadeh, gümüş küpe ve demir çiviler yer alıyor. Ancak bu eserlerin hiçbiri, Por-Bajin’in neden inşa edildiği ya da ne amaçla kullanıldığı sorusuna kesin bir yanıt sunmuyor.

Yine de, bu gizemli ada ve yapılar hakkında uzun süredir var olan sorulara sonunda elle tutulur bir yanıt bulunabildi. Üstelik bu yanıt, tamamen bilimsel yöntemler ve teknolojik araçlar kullanılarak elde edildi.

Por-Bajin Bir Manastır Olarak Yapılmıştı

Birçok teori, büyük dış duvar nedeniyle buranın askeri bir kale olduğu sonucuna varmıştı. Ancak tenha konumu (Sibirya gölünün ortasındaki bir adada) nedeniyle bu teori pek kabul görmedi. Arkeolojik kanıtlar, Por-Bajin’de çok kısa bir süre boyunca yerleşim olduğunu gösteriyor. Bu da böyle bir kale inşa etmek için gereken çabayla ilgili olarak açıklanamayan bir başka durum. Ancak artık buranın bir kale olmadığını biliyoruz.

Yakın zamanda yayımlanan bir araştırmayla, bilim insanları Por-Bajin kompleksinin MS 777 yılında inşa edildiğini ortaya koydu. Zaten yapının Uygur Kağanlığı dönemine ait olduğu konusunda daha önce genel bir görüş birliği sağlanmıştı. Ancak bu kesin tarihlendirme sayesinde, kompleksin inşa edildiği zamanın Bögü Kağan’ın hükümdarlık dönemine denk geldiği netleşti.

Uygur Devleti’nin hükümdarı Bögü Kağan, 759 ile 779 yılları arasında tahtta kaldı. 761 yılında ise, o dönemde Orta Asya’da etkisini giderek artıran Maniheizm’i devletin resmî dini ilan etti. Maniheizm, 3. yüzyılda Pers topraklarında ortaya çıkan ve kurucusu Mani’nin “son peygamber” olduğuna inanılan, dualist yapıda bir dindir. Bögü Kağan da bu inanca sıkı şekilde bağlanmış, ancak MS 779 yılında Maniheizm karşıtlarının başlattığı bir isyan sırasında öldürülmüştür.

Tüm bu tarihsel gelişmeler, arkeolojik bulgularla birlikte ele alındığında, araştırmacılar Por-Bajin’in büyük olasılıkla bir Maniheist manastır olarak inşa edildiği sonucuna ulaşmaktadır. Bu görüş, ayrıca bir başka sorunun da yanıtını verir: Bögü Kağan’ın ölümünden sonra Maniheizm karşıtlarının yapıyı neden hiç kullanmadığı ya da dönüştürmediği artık daha anlaşılır hale gelir.

Çalışma, yalnızca Por-Bajin’in kimliğiyle ilgili değil, aynı zamanda karbon-14 konsantrasyonundaki ani artışların, tarihsel yapıların inşa zamanlarını belirlemede ne kadar etkili olabileceğini de göstermiştir. Yine de belirtmek gerekir ki, bu konuda fikir birliği henüz tam anlamıyla sağlanmış değildir. Arkeologlar ve bilim insanları, Por-Bajin üzerindeki araştırmalarını sürdürmekte ve yapının gerçek doğasına dair daha fazla ipucu aramaya devam etmektedir.

Kaynaklar ve ileri okumalar:

Kuitems, Margot & Panin, A. & Dee, Michael & Scifo, Andrea & Neocleous, Andreas & Arzhantseva, Irina & Doeve, P. & Kononov, Yury. (2020). Radiocarbon-based approach capable of subannual precision resolves the origins of the site of Por-Bajin. Proceedings of the National Academy of Sciences. 117. 10.1073/pnas.1921301117.
Siberian island mystery solved; yayınlanma tarihi: 6 Mayıs 2011; Bağlantı: https://www.world-archaeology.com
In Southern Russia, a Mysterious Island Ruin Is Finally Giving Up Its Secrets. Yaınlanma tarihi: 16 Haziran 2020. Bağlantı: In Southern Russia, a Mysterious Island Ruin Is Finally Giving Up Its Secrets

Size Bir Mesajımız Var

YolveMacera ekibi olarak yaklaşık 25 yıldır yollardayız. Gezmenin, kişinin hoşgörüsünü, yaratıcı yanını ve duyarlılığını artıran bir okul olduğunu ve bu okulun yaşı olmadığını; paylaşmanın da gezmek gibi bir tutku olduğunu biliyoruz. Bu nedenle hem etkinlikler düzenliyor, tutkumuzu paylaşmayı amaçlıyor hem de sizlere kaliteli içerikler üretmeye çalışıyoruz. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca siz de bizimle yeni maceralara, mecralara, dostluklara ve paylaşımlara merhaba demek isterseniz topluluğumuza dahil olabilirsiniz.

YolveMacera

Etiketler