Bilim insanları, 1891’de yüksek dağların çevrelediği yalnız bir gölün ortasında, Rusya’daki en şaşırtıcı arkeolojik mekânı keşfettiler: Por-Bajin. Anlamı Kil Ev olan yaklaşık 1300 yıllık bu eski yapı ve üzerinde bulunduğu adanın büyük kısmını kaplıyor. İçinde 30 binanın bulunduğu bir labirentten oluşan yapının duvarları, Moğolistan sınırına 30 km uzaklıkta bulunuyor.
Keşfedildiğinden bu yana, 100 yıldan aşkın süredir, arkeologlar bu yapıyı kimin ve neden inşa ettiğini anlamaya çalışıyorlar. Başlangıçta araştırmacılar Por-Bajin’in Uygur İmparatorluğu’nun (742–848 yılları arasında Güney Sibirya ve Moğolistan’da hüküm süren yürükler) antik bir kalesi olduğunu düşündüler. Yapı, o zamanların Çin mimari stiline göre inşa edilmişti.
Bununla birlikte, yapının ticari rotaların ve diğer yerleşim alanlarının güzergahında olmaması nedeniyle bir takım farklı teoriler ortaya atıldı. Belki de bu eser, bir manastır, bir yazlık mekân, yöneticilerden biri anısına yapılmış bir anıt yada yıldızları izlemek için bir gözlem eviydi. Kazılarda sadece birkaç eser keşfedilmesine rağmen, yapının ortasında bir Budist manastır olduğuna dair kanıtlar çoğalmaya devam ediyor. Bu kompleksin çok fazla kullanılmamış olduğu anlaşılıyor.
Arkeologlar, orijinal alanın bir kısmının depremlerden dolayı çıkan yangınlarda zarar gördüğüne dair bulgulara ulaştılar. Yine de öyle görünüyor ki, yangın, ada bilinmeyen nedenlerden dolayı terk edildikten sonra çıkmış. Por-Bajin adası ile ilgili gizem anlayacağınız tam olarak aydınlanmış durumda değil. Bölge de günümüzde halen kazı çalışmaları devam ediyor. Daha detaylı bilgi için aşağıdaki videoya da göz atabilirsiniz.
