Dünyanın en büyük şelalesi aslında karaların üzerinde değil suların altındadır. Bu şelale o kadar büyüktür ki yanında dünyadaki en yüksek şelalesi oyuncak gibi kalır!
Dünyanın en yüksek şelalesi Venezuela’daki Angel şelalesidir. National Geographic ekibi tarafından 1949 yılında yapılan resmî ölçüme göre 979 m yüksekliğindedir. Ancak Grönland ile İzlanda arasındaki Danimarka Boğazı’nın altında bulunan Danimarka Boğazı kataraktı (Denmark Strait cataract) çok çok daha büyüktür.
Suların altındaki bu devasa şelalenin nasıl var olduğu hakkında detaya geçmeden önce en büyük şelale olmaya aday diğer şelaleler hakkında da kısaca bilgi verelim.
Angel şelalesi dünyanın kara üzerindeki en büyük şelalesidir
Angel şelalesi erişilmesi zor bir yerde olduğu için 20. yüzyıla dek ondan Venezuelalılar dışından kimsenin haberi olmadı. 1933’te bir pilot uçağı ile üzerinden geçti ve bunun sayesinde de şelaleye adını verdi. Pilot ve maceracı James Crawford Angel, gerçekliğin bazen kurguyla bulanıklaştığı çelişkilerle dolu bir hayat yaşadı. Jimmie Venezüella’nın vahşi doğasında var olduğuna inandığı bir “altın nehri” bulmaya kafayı takmıştı. Sonunda elbette bu nehri bulamadı ancak 18 Kasım’da seyir defterine “Kendime bir şelale buldum” diye kaydetti.
4 yıl sonra gördüklerini kanıtlamak için şelaleye geri döndü. Dağın tepesindeki düzlüğe iniş yapmaya çalıştı. Ama uçağı iniş esnasında çamura saplandı. Şelalenin bulunduğu yer o kadar ıssızdı ki Angel ve arkadaşlarının medeniyete dönmeleri tam 11 gün sürdü.
Guaira şelalesi hacim bakımından dünyanın en büyük şelalesidir.
Hacim bakımından dünyanın en büyük şelalesi ise Brezilya – Paraguay sınırında bulunan Guaira şelalesidir. , Guairá Şelaleleri, Niagara Şelalelerinin iki katı akış hızıyla dünyanın en güçlü şelalesi unvanını da taşır.
Itaipu Barajı, Paraguay tarafından tüketilen elektriğin %75’ini ve Brezilya tarafından tüketilen elektriğin %17’sini üreten, yıllık enerji üretimi açısından en büyük faal hidroelektrik santralidir. Böyle büyük bir baraj inşa etmek için bazı fedakarlıklar yapılması gerekiyordu ve bunlardan biri Guaíra Şelalelerinin suyunu kesmek idi.
Bu nedenle günümüzde dikey bir düşüşü içeren şelaleler arasında, en büyük hacme sahip şelale, Laos ve Kamboçya arasındaki sınırda bulunan Khone Şelalesi olarak kabul edilmektedir.
Asıl Şelale Sular Altında Gizli
İzlanda ve Grönland adası arasındaki Danimarka boğazı, Kuzey Buz Denizi ile Atlantik okyanusunu birbirine bağlar. Soğuk Doğu Grönland Akıntısı Danimarka Boğazı’ndan geçer. İşte bu noktada bir su altı şelalesi ortaya çıkar. Su altı şelalesi adı kulağa mantıksız gelse de mümkündür. Hatta Danimarka boğazında oluşan su altı şelalesi hem yükseklik hem de hacim bakımından az önce anlattığımız iki şelaleden çok daha büyüktür.
Danimarka Boğazı kataraktı (Denmark Strait cataract) adı verilen devasa şelale, 160 kilometre genişliğindedir. Grönland Denizi’nden aşağı Irving Denizi’ne 3.505 metreye düşmektedir ve saniyede 5 milyon metreküp su taşımaktadır.
Angel şelalesi, deniz seviyesinin üstündeki en yüksek şelale olmasına rağmen, Danimarka Boğazı kataraktından üç kat daha kısadır. Niagara Şelaleleri ise 2 kat daha az su taşır. Kısacası dünyanın en büyük şelalesi aslında gözlerimizin erişemeyeceği bir noktada varlığını devam ettiriyor.
Danimarka Boğazı kataraktıyla ilgili en şaşırtıcı şey, belki de nasıl bu kadar uzun ve güçlü olduğu değil, bir denizaltı şelalesinin var olabileceğidir. Danimarka Boğazı kataraktı, Grönland Denizi’nin aşırı soğuk Arktik suları ile biraz daha sıcak olan Irminger Denizi’nin suları arasındaki sıcaklık farkından oluşur.
Soğuk su, sıcak sudan daha yoğundur ve bu nedenle İskandinav Denizlerinden güneye doğru akan buzlu su, Irminger Denizi’nin daha ılık sularıyla karşılaştığında batar. Bunun sonucunda da bir su altı şelalesi ortaya çıkar.
Yazının devamında ayrıca göz atmak isterseniz. Playa Del Amor: Dünyanın Tek Saklı Kumsalı
Kaynaklar ve ileri okumalar
- Angel FLiGHT: THE PiLOT WHO DiSCOVERED THE WORLD’S TALLEST WATERFALL; Yayınlanma tarihi: 24 Ekim 2017; Bağlantı: https://www.historynet.com/aviators-angel-flight/
- Guaíra Falls: A Natural Wonder Flooded By An Artificial Lake; Yayınlanma tarihi: 9 Ekim 2014; Bağlantı: Guaíra Falls: A Natural Wonder Flooded By An Artificial Lake/
- Ridiculous History: The Time We Erased One of the World’s Biggest Waterfalls; Bağlantı: https://history.howstuffworks.com/
- The World’s Largest Waterfall Is Deep Underwater; bağlantı: The World’s Largest Waterfall Is Deep Underwate/
YolveMacera
