Kapadokya’da Derinkuyu kasabasının derinliklerinde, yerin 85 metre derinliklerine ulaşan koca bir dünya var: Derinkuyu Yeraltı şehri.
445 km2 alanı kaplayan geniş yeraltı şehrine, çoğu gizli olmak üzere 600’den fazla girişin mevcut olduğuna inanılıyor. Ahırlar, ortak odalar, şapeller, mezarlar ve hatta şarap ve yağ presleri bile bulunmaktadır. Üstelik tüm bunlardan Derinkuyu kasabası sakinlerinin ve beraberinde tüm dünyanın yüzlerce yıl boyunca haberi yoktu.
Aslına bakarsanız 1963 yılında kasabada yaşayan bir asam evinde tadilat yapmaya karar vermeseydi bir süre daha olmamaya devam edecekti. Her şey tadilat için, evinin bodrumunda bulunan bir duvarı yıkmaya girişmesi ile başladı. Duvarın arkasında bir tünel buldu. Daha sonraları çok sayıda salonu ve odayı birbirine bağlayan tüneller bulunmaya devam edildi.
Sonuçta da kimliği tam olarak bilinmeyene bu kişi istemeden de olsa, 76 m derinliğinde ve 20.000 kişiyi barındıracak kadar büyük, uçsuz bucaksız bir yeraltı şehri bulmuştu.
Derinkuyu Yeraltı Şehri Neden Yapıldı?
Tarihsel kayıtların Derinkuyu’nun kökenleri hakkında söyleyecek çok az kesinliği vardır. Bazı arkeologlar, kompleksin en eski bölümünün MÖ 2000 civarında, bölgeye hakim olan Hititler veya MÖ 700 civarında Frigler tarafından kazılmış olabileceğini düşünüyor. Diğerleri ise bölgede yaşayan Hıristiyanların şehri milattan sonraki ilk yüzyıllarda inşa ettiğini iddia ediyor. Ancak herkesin hem fikir olduğu bir şey var. Burayı ilk yapan kim olursa olsun gerçekten çok büyük bir beceriye sahipti. .
Derinkuyu az evvelde dediğimiz gibi peribacaları ile ünlü bir bölge olan Kapadokya’da yer almaktadır. Bu yüksek taş kuleler, tüf olarak bilinen bir kaya türünün aşınmasının sonucunda ortaya çıkmıştır. Volkanik külden yapılmış ve bölgenin çoğunu kaplayan bu taş, ismine rağmen fazla sert bir yapıda değildir.
İşte bu kolay şekillenebilir yapı insanların bir yeraltı mağarası yapmasını kolaylaştırmıştır. Ancak yine de bu tünellerin yapımı esnasında büyük destek direkleri kullanılmış olmalı. Bu tünelleri yapan kişilerin asıl başarısı yapının sağlamlığını sağlamış olmalarıdır. Sonuçta yapıldığı zamandan günümüze Derinkuyu’daki katların hiçbiri çökmemiştir.
Yeraltı kompleksi hakkında kesin olarak bildiğimiz iki şey vardır. İlki buranın neden yapıldığı ile ilgilidir. Bu çabanın asıl amacı, düşman ordularından saklanmaktır. Bu nedenle her bir giriş kapısı şehir saldırı altında olduğu takdirde kapatılabilecek hareket eden, ancak sadece içeriden açılabilen yuvarlak kayalardan oluşmaktadır. İkincisi ise şehre MS 6. ila 10. yıl arasında eklemeler yapıldığıdır.
Bu Yeraltı Şehrinde Yaşam Nasıldı?
Şehir, çoğu yaklaşık 10 cm genişliğinde ve şehrin birinci ve ikinci seviyelerine inen toplam 15.000’den fazla baca tarafından havalandırıldı. Bu sayede sekizinci seviyeye kadar yeterli hava sağlanabiliyordu. Daha iyi havalandırıldığı için üst katlar yaşam alanı olarak kullanılıyordu.
Alt seviyeler ise çoğunlukla depolama için kullanılıyordu, ancak aynı zamanda bir zindan da içeriyorlardı. Ara katlarda ise diğer amaçlar için kullanılan mekanlar yer alıyordu. İçme sularını da yeraltı kaynağından sağlıyorlardı. Sonuçta ilçenin adının Derinkuyu olması da bölgede yeraltı sularının zenginliğinin bir göstergesidir. Kapadokya’nın kışları çok soğuk, yazları ise aşırı sıcak olabilir.
Yerin altında, ortam sıcaklığı sabit ve orta düzeydedir. Bu nedenle başlarda korunma amaçlı yapılmış olsa bile bu şekilde sürdürülen bir yaşamın başka avantajları da olduğu aşikardır. Nitekim bunun daha modern bir versiyonunu günümüzde Coober Pedy kasabasında da görmekteyiz.
Derinkuyu artık Kapadokya’nın en büyük turistik cazibe merkezlerinden biri, bu yüzden artık keşfedilmemiş bir dünya olarak sayılmıyor. Günümüzde bizlere Türkiye’nin barındırdığı tarihi mirasın bir göstergesi olarak hizmet ediyor. Görmediyseniz geniş bir zaman ayırıp, en kısa zamanda keşfetmenizi öneririz.
Kaynaklar ve ileri okumalar:
- Derinkuyu: Mysterious underground city in Turkey found in man’s basement; Yayınlanma tarihi:16 mart 2022; Bağlantı: https://bigthink.com/
- Home to 20,000, But Who Built it? The Underground City of Derinkuyu. Yayınlanma tarihi: 27 Mayıs 2022. Bağlantı: Home to 20,000, But Who Built it? The Underground City of Derinkuyu
YolveMacera
