Cittaslow İtalyanca Citta (şehir) ve İngilizce (slow) yavaş kelimelerinden oluşan Cittaslow yani “yavaş şehir” hareketi modernizmin insana dayattığı yaşam biçimine tepki olarak doğmuş, insan ve doğanın yeniden bir arada yaşaması fikri üzerine gelişmiştir. Yavaş şehirler, doğaya, tarihe, kültüre, meraklı insanları, kafe, atölye, meydan, restoran ve bozulmamış manzaraları, tadına varabilecekleri gerçek ürünleri ve kendine özgü gelenekleri olan yerlerdir. Bu hareket, modernle geleneksel, küresel ve yerel arasında insan ilişkileri ve çevreye duyarlılığı önemseyen bir harekettir. Kentsel tasarım ilkeleri bağlamında kentsel dokuyu öne çıkarıcı yapıların desteklenmesi, yaya yollarının genişletilmesi, bisiklet yollarının artırılması, toplu taşımın özendirilmesi, ekonomi dostu mimarinin desteklenmesi, kentsel yeşil alanların arttırılması, doğal beslenmenin yaygınlaştırılmaya çalışılması, yerel yemeklerin ve adetlerin korunmaya gayret edilmesi gibi birçok öğe bu hareketin kapsamı içerisinde düşünülebilir.
Hareketin temeli yaşam kalitesinin arttırmak, yaşamın her alanında yaptığımız faaliyetlerin keyfini çıkarmak, zaman kısıtlaması içinde olmamaktır.
Küresel kapitalizmin dayattığı hız, yaşamın her anında işte, okulda, evde karşımıza çıkmaktadır. Yavaş hareketi ise bu konularda farkındalık yaratarak, hız kavramının neden olduğu olumsuzlukları gidermek amacındadır.
Yavaş hareketi içinden yavaş yemek (slow food) ve yavaş şehir (Cittaslow) hareketleri doğmuştur. 1986’da İtalya’nın Roma şehrinde açılmak istenen uluslararası bir fastfood zincirinin protesto edilmesinin ardından ortaya çıkan yavaş yemek hareketi, temelde küreselleşme, yemek alışkanlıklarının tek tipleşmesi, endüstriyel tarımın gelişimi gibi olumsuzlukların protestosuna yöneliktir. Yavaş yemek felsefesinin bir uzantısı olarak ortaya çıkan yavaş şehir hareketi dünyanın her yerinde aynı kentlerin, kültürlerin ve yaşam biçimlerinin varlığına karşı çıkan bir hareket olup, yerel özellikleriyle tanınmak isteyen kentlerin 1999’da kurduğu bir birlikle sesini duyurmuştur.
Günümüzde 30 ülkede 208 üyeye yayılan Cittaslow hareketi, Slow Food felsefesini kentsel boyuta taşımayı amaçlıyor ve bu yönde 70 kriter uyguluyor. Cittaslow kriterleri 7 ana başlıktan oluşuyor. Kentsel yaşam kalitesi politikaları, tarımsal, turistik, esnaf ve sanatkarlara dair politikalar, misafirperverlik, farkındalık ve eğitim için planlar, sosyal uyum, ortaklıklar. Bu 7 başlık da kendi içinde çok sayıda kriter içeriyor. Örneğin çevre politikaları, hava ve su temizliğinden, enerji tasarrufu ve atıkların ayrıştırılmasına, görsel ve ışık kirliliğinden trafik gürültüsü ve biyoçeşitliliğin korunmasına 12 kriter yer alıyor. Altyapı politikaları, bisiklet yol ve park yerlerinden, engellilere yönelik mimari engellerin kaldırılmasına, özel taşıt kullanımına, alternatif eko ulaşım planlamasından elektrik otobüs, dik yokuşlarda yürüyen merdivenlerden şehirde mal dağıtımı için havayı kirleten araçlar yerine elektrikli veya motorsuz araçlara toplam 12 kriter bulunuyor.
Muğla’nın Akyaka, Isparta’nın Eğirdir ve Yalvaç, Sinop’un Gerze, Çanakkale’nin Gökçeada, Şanlıurfa’nın Halfeti, Ordu’nun Perşembe, Artvin’in Şavşat, İzmir’in Seferihisar, Sakarya’nın Taraklı, Erzurum’un Uzundere, Kırklareli’nin Vize, Aydın’ın Yenipazar ve Bolu’nun Göynük ilçeleri Türkiye’nin en sakin şehir unvanına sahip yerleri olarak Cittaslow Birliği’ne üye.
Cittaslow Birliği’ne üyelik için başvuruda bulunan ve değerlendirme süreci devam eden yerleşim merkezleri şöyle;
Sinop (il merkezi), Ahlat ve Adilcevaz (Bitlis), Mudurnu (Bolu), Ağın ve Kemaliye (Erzincan), Ortaca ve Köyceğiz (Muğla), Güdül (Ankara), Palu (Elazığ), Zile (Tokat), Arapgir (Malatya), Küçükkuyu (Ayvacık-Çanakkale), Tirebolu (Giresun), Ermenek (Karaman), Gürpınar (Van), Oğuzeli (Gaziantep), Erkilet (Kayseri), Çaycuma (Zonguldak), Ulus (Bartın), Sındırgı (Balıkesir), Şebinkarahisar (Giresun), Gülnar (Mersin), Gümüşhacıköy (Amasya).
Yavaş şehirlerimizin sayısının artması dileğimizle…
Kaynaklar:
Gönül İçli: ” Yavaşlayan Kentler ve Yaşlılar”, http://dergipark.gov.tr/yasad
https://www.evrensel.net/haber/340216/turkiyede-sakin-sehir-sayisi-14e-yukseldi
