Yavaşlayan Şehirler

Cittaslow İtalyanca Citta  (şehir)  ve  İngilizce  (slow)  yavaş  kelimelerinden  oluşan  Cittaslow yani “yavaş  şehir” hareketi modernizmin insana dayattığı yaşam biçimine tepki olarak doğmuş, insan ve doğanın yeniden bir arada yaşaması fikri üzerine gelişmiştir. Yavaş şehirler, doğaya, tarihe, kültüre, meraklı insanları, kafe, atölye, meydan,  restoran  ve  bozulmamış  manzaraları,  tadına  varabilecekleri  gerçek  ürünleri  ve kendine özgü gelenekleri olan yerlerdir. Bu hareket, modernle geleneksel, küresel ve  yerel  arasında  insan  ilişkileri  ve  çevreye  duyarlılığı  önemseyen  bir  harekettir.  Kentsel tasarım  ilkeleri  bağlamında  kentsel  dokuyu  öne  çıkarıcı  yapıların  desteklenmesi,  yaya yollarının genişletilmesi, bisiklet yollarının artırılması, toplu taşımın özendirilmesi, ekonomi dostu  mimarinin  desteklenmesi,  kentsel  yeşil  alanların  arttırılması,  doğal  beslenmenin yaygınlaştırılmaya çalışılması, yerel yemeklerin ve adetlerin korunmaya gayret edilmesi gibi birçok öğe bu hareketin kapsamı içerisinde düşünülebilir.

Hareketin  temeli  yaşam  kalitesinin  arttırmak, yaşamın  her  alanında  yaptığımız  faaliyetlerin  keyfini  çıkarmak,  zaman  kısıtlaması  içinde olmamaktır.

Küresel kapitalizmin dayattığı hız, yaşamın her anında işte, okulda, evde karşımıza  çıkmaktadır.  Yavaş  hareketi  ise  bu  konularda  farkındalık  yaratarak,  hız kavramının neden olduğu olumsuzlukları gidermek amacındadır.

Yavaş  hareketi  içinden  yavaş  yemek  (slow  food)  ve  yavaş  şehir  (Cittaslow)  hareketleri doğmuştur.  1986’da  İtalya’nın  Roma  şehrinde  açılmak  istenen  uluslararası  bir  fastfood zincirinin  protesto  edilmesinin  ardından  ortaya  çıkan  yavaş  yemek  hareketi,  temelde küreselleşme,  yemek  alışkanlıklarının  tek  tipleşmesi,  endüstriyel  tarımın  gelişimi  gibi olumsuzlukların  protestosuna yöneliktir. Yavaş  yemek  felsefesinin  bir  uzantısı  olarak  ortaya  çıkan yavaş şehir hareketi  dünyanın her yerinde aynı kentlerin, kültürlerin ve yaşam biçimlerinin varlığına karşı çıkan bir hareket olup, yerel özellikleriyle  tanınmak isteyen kentlerin 1999’da kurduğu  bir  birlikle  sesini  duyurmuştur.

Günümüzde 30 ülkede 208 üyeye yayılan Cittaslow hareketi, Slow Food felsefesini kentsel boyuta taşımayı amaçlıyor ve bu yönde 70 kriter uyguluyor. Cittaslow kriterleri 7 ana başlıktan oluşuyor. Kentsel yaşam kalitesi politikaları, tarımsal, turistik, esnaf ve sanatkarlara dair politikalar, misafirperverlik, farkındalık ve eğitim için planlar, sosyal uyum, ortaklıklar. Bu 7 başlık da kendi içinde çok sayıda kriter içeriyor. Örneğin çevre politikaları, hava ve su temizliğinden, enerji tasarrufu ve atıkların ayrıştırılmasına, görsel ve ışık kirliliğinden trafik gürültüsü ve biyoçeşitliliğin korunmasına 12 kriter yer alıyor. Altyapı politikaları, bisiklet yol ve park yerlerinden, engellilere yönelik mimari engellerin kaldırılmasına, özel taşıt kullanımına, alternatif eko ulaşım planlamasından elektrik otobüs, dik yokuşlarda yürüyen merdivenlerden şehirde mal dağıtımı için havayı kirleten araçlar yerine elektrikli veya motorsuz araçlara toplam 12 kriter bulunuyor.

Muğla’nın Akyaka, Isparta’nın Eğirdir ve Yalvaç, Sinop’un Gerze, Çanakkale’nin Gökçeada, Şanlıurfa’nın Halfeti, Ordu’nun Perşembe, Artvin’in Şavşat, İzmir’in Seferihisar, Sakarya’nın Taraklı, Erzurum’un Uzundere, Kırklareli’nin Vize, Aydın’ın Yenipazar ve Bolu’nun Göynük ilçeleri Türkiye’nin en sakin şehir unvanına sahip yerleri olarak Cittaslow Birliği’ne üye.

Cittaslow Birliği’ne üyelik için başvuruda bulunan ve değerlendirme süreci devam eden yerleşim merkezleri şöyle;

Sinop (il merkezi), Ahlat ve Adilcevaz (Bitlis), Mudurnu (Bolu), Ağın ve Kemaliye (Erzincan), Ortaca ve Köyceğiz (Muğla), Güdül (Ankara), Palu (Elazığ), Zile (Tokat), Arapgir (Malatya), Küçükkuyu (Ayvacık-Çanakkale), Tirebolu (Giresun), Ermenek (Karaman), Gürpınar (Van), Oğuzeli (Gaziantep), Erkilet (Kayseri), Çaycuma (Zonguldak), Ulus (Bartın), Sındırgı (Balıkesir), Şebinkarahisar (Giresun), Gülnar (Mersin), Gümüşhacıköy (Amasya).

Yavaş şehirlerimizin sayısının artması dileğimizle…

Kaynaklar:

Gönül İçli: ” Yavaşlayan Kentler ve Yaşlılar”, http://dergipark.gov.tr/yasad

https://www.evrensel.net/haber/340216/turkiyede-sakin-sehir-sayisi-14e-yukseldi