İnsanlığın tarihinde unutulmaz anlara tanıklık eden; taşıdıkları, yaşadıkları ve yaşattıkları ile tarihin değişmesine neden olan bazı gemiler vardır. Bunlardan en aşina olanlara göz atalım bu yazıda…
Kolomb ve Santa Maria Gemisi
Santa María, Kristof Kolomb’un 1492 yılında gerçekleştirmiş olduğu deniz seyahatinde Atlas Okyanusu’nu geçerken kullandığı gemilerden en büyük olanıdır. Gemi bütün bir Atlantik’i geçip, yeni kıtanın açıklarına vardığında artık dayanacak gücü kalmaz. 25 Aralık 1492 günü Haiti açıklarında parçalanır. Kolomb’un emriyle ekip, Santa Maria’dan kalanlarla yeni bir gemi yaparak yollarına devam eder. Santa Maria’nın benzerleri şu anda gemicilik müzelerinde sergilenmektedir.
Dünya’nın çevresini dolaşan ilk gemi: Victoria
Victoria (ya da Nao Victoria), bir karaktır ve Dünya’nın çevresini dolaşan ilk gemi unvanına sahiptir. Victoria bir kaşif olan Ferdinand Macellan’ın komuta ettiği, öldükten sonra komutaya Juan Sebastián Elcano’nun geçtiği, İspanyol keşif seferi gemilerinden birisidir. Sefer 10 Ağustos 1519 tarihinde beş gemi ile başladı. Ancak Victoria 6 Eylül 1522’de geri dönerek, dönmeyi başaran tek gemi olmuştur. Zorlu yolculuğu tamamlamasının ardından kızağa çekilen gemi bir daha ayağa kaldırılmadı ve tarihinin tozlu yaprakları arasında unutuldu gitti. Bugün gemicilik müzelerinde resimlerinden yola çıkan benzerleri sergilenmektedir.
Charles Darwin ve HMS Beagle
HMS Beagle, Charles Darwin’in evrim kuramını oluşturmasına temel olan araştırma gezisine çıktığı İngiliz Kraliyet Donanması gemisi. Adını bir köpek cinsinden alan bu gemi, 10 toplu bir savaş gemisidir. 11 Mayıs 1820 tarihinde Thames Nehri’ndeki Woolwich tersanesinde yapımı tamamlanarak İngiliz Kraliyet Deniz Kuvvetleri’nde hizmete girmiştir. Daha sonraları bir araştırma gemisi olarak tahsis edilen gemi, ikincisinde Charles Darwin’in de bulunduğu üç araştırma gezisinde kullanılmıştır.
Gemi, Charles Darwin’in katılmış olduğu ikinci gezi sayesinde dünya denizcilik tarihinin en ünlü deniz araçlarından biri haline gelmiştir. Charles Darwin’in katıldığı 24 Ekim 1831 tarihinde başlayan ikinci bilimsel araştırma gezisi, Plymouth limanından başlamış, Güney Amerika’daki araştırmaların ardından Yeni Zelanda üzerinden İngiltere’ye dönülmesi sureti ile 2 Ekim 1836 tarihinde tamamlanmıştır. Beagle Kanalı ismini bu gemiden almıştır.
Mustafa Kemal ve Bandırma Vapuru
Bandırma Vapuru Mustafa Kemal Atatürk’ü 9. Ordu Müfettişi olarak kurmayları ile birlikte İstanbul’dan Samsun’a getiren gemidir. Gemi 1878 yılında İskoçya’nın Glasgow kentinde yolcu ve yük vapuru olarak inşa edilmiştir. 1894 yılında o zamanki Deniz Yolları İşletmesi anlamına gelen İdare-i Mahsusa’ya nakledilmiş ve Türk bayrağı çekilerek, adı Panderma olarak değiştirilmiştir. Marmara Denizi kıyılarında, Tekirdağ, Mürefte, Şarköy, Karabiga, Erdek arasında yük ve yolcu seferleri yapmıştır.
Yolcularını Samsun’a taşıdıktan sonra posta taşımacılığına devam eden gemi bir süre daha kullanıldıktan sonra 1925 yılında hurda olarak parçalanmıştır.1960 yılında gemiye ait orijinal proje çizimleri doğrultusunda 2000 yılında Samsun’da aslına uygun olarak gemi yeniden inşa edilir ve halen orada bulunmaktadır.
USS Missouri (BB-63)
İkinci Dünya Savaşının bittiği ve Japon İmparatorluğunun İttifak Kuvvetlerine teslim olduğu gemi olarak tarihe geçen Missouri ABD tarafından üretilen son savaş gemisidir. 1944 yılında ilk kez denize indirilen gemi Iwo Jima ve Okinawa savaşlarında kullanıldıktan sonra Japon Dışişleri Bakanı Mamoru Shigemitsu’nun güvertesinde şartsız teslim belgesini imzalamasıyla tarihe geçer. İkinci Dünya Savaşı resmen Missouri’nin güvertesinde bitmiştir. ABD’nin şartsız teslim talebinin atom bombasının kullanılmasına kadar kabul etmeyen Japon yetkilileri, büyük bir felaketin insanlık hafızasına kazınmasıyla Missouri’nin güvertesine çıkmaya razı olmuşlardı.
USS Missouri daha sonra bu gemi 1998’de Hawaii’deki Pearl Harbor’da müze-gemi olarak kızağa çekilene dek ABD denizcilerince dünyanın birçok yerinde çeşitli askeri amaçlarla kullanılmıştır.
HMS Victory
Tarih boyunca yapılmış en büyük ahşap gemi unvanına sahip Victory buharlı gemiler ortaya çıkmadan önce ihtişamın ve gücün abidevi bir göstergesiydi. Amiral Nelson kumandanlığında Trafalgar savaşında efsaneleşen, onlarca savaşa giren, sayısız tamiratlar geçiren, hala su üstündeki en eski gemi olarak bilinen bu devasa yapı artık müze olarak kullanılmaktadır. 1765 yılında 104 top alabilen bir savaş gemisi olarak suya indirilen gemi efsanevi bir savaş gemisidir. Gemi hala su üstündedir ve kullanılabilen en eski gemi olarak unvanını korumaktadır.
HMS Endeavour
Endeavour Büyük Britanya’ya ait küçük bir 18. yüzyıl gemisiydi. Geminin ünü James Cook’un Avustralya’yı keşfettiği ilk seyahatinde komuta ettiği araç olmasından kaynaklanmaktadır. Cook’un yolculuğu 25 Ağustos 1768’de Plymouth’dan başlamış ve Madeira Adaları, Afrika’nın batı sahili, Rio de Janeiro ve Cape Horn yoluyla Güney Pasifik’e doğru devam etmiştir. Burada Tahiti’de üç ay kadar kalan Cook ve Endeavour mürettebatı daha sonra Yeni Zelanda’ya yelken açmıştır. Avustralya’ya ulaşan ilk Batılı gemi olan Endeavour’un mürettebatı bugün Botany Bay adıyla anılan bölgede karaya çıkmıştır. Sonraki dört ay boyunca Avustralya kıyılarında dolaşan gemi 10 Haziran 1770’te Büyük Mercan Resifi’nde karaya oturmuştur. Burada hasar alan gemi mürettebatı tarafından zorlukla kurtarıldıktan sonra dönüş yolculuğuna çıkmıştır.
İngiliz donanması 1775’te Endeavour’u 615 Sterlin karşılığında sattıktan sonra geminin akıbeti hakkındaki teoriler çeşitli olsa da kesinlik kazanmış bir görüş yoktur.
Mayflower
Mayflower, 1620 yılında İngiltere’nin Plymouth limanından yerleşme amacıyla ABD’ye gelen Pilgrimleri taşıyan gemidir. Bu geminin yolcuları sonradan bugünkü ABD’nin çekirdeğini oluşturmuşlardır. Yolculuk iki aydan fazla sürmüştü. Varış ardından New England’ın Massachusetts kıyılarında ilk kalıcı koloni kuruldu. Mayflower, Mayıs 1621’de İngiltere’ye geri döndü. Gemi daha sonra Fransa’ya bir sefer daha yaptı, ancak 1624’te hurdaya çıkarıldı. Küçük yapısına rağmen koca bir okyanusu aşıp gelen Mayflower, tarihi değiştirmiş ve dünya tarihinde büyük bir etki yaratmıştır.
Derleyen: Sibel Çağlar
YolveMacera
