Düşünün bir ormana giriyorsunuz. Ancak bu meşelerden, çalılardan, otlardan oluşan bildiğiniz bir orman değil. Önünüzdeki kocaman meşe palamudunu geçince bir portakala rastlıyorsunuz. Portakalı geçince az ileride bir muşmula onun yanı başında bir kiraz…
Bastığınız yaprak çıtırtılardan kaçışan tavşanlar, ötüşen kuşlar en önemlisi ara ara sizi şoke edecek güzellikte hiç de yabani olmayan çeşit çeşit meyve ağaçları, geçen yıldan dökülen tohumlarından yetişmiş sebzeler… Üstelik hiç toprağı sürülmüyor, gübre verilmiyor, budama, ilaçlama yok, sulama yok…
Avusturalya’lı Permakültür Araştırma Enstütüsü yöneticisi Geoff Lawton 1985’ten bu yana dünyanın çeşitli ülkelerinde gıda ormanları oluşturma üzerine çalışıyor. Avusturalya’da Zaytuna isimli bir çiftliği var ve kendi ormanını da burada kurmuş.
Orman içinde kılavuzluk ettiği bir belgeselde yıllardır hiç müdahale edilmemiş bir yeşilliğin arasında avokado, mango, limon ağaçları, bölgenin orman bitkileri sonra ansızın önüne çıkıveren kendi kendine yetişmiş sebzeler görünüyor…
Hayal gibi değil mi? Bu belgeseli izlemek isterseniz yazının altına linkini ekledim.
Gıda ormanları hem canlılar için yaşam ortamı sağlarken hem de ekosistemin sürdürülebilirliğini sağlıyor.
Neden gıda ormanı ?
Besin değeri yüksek gıda yetiştirilebiliyor.
Her yıl tek yıllık ve otsu bitki/sebzeleri yeniden ekmek zorunda kalmıyorsunuz.
Gıda ormanı sadece odun yetiştirme alanı olmayıp yenilenebilir, ekilebilen/hasat edilebilen yeşil alanlar oluşturulmasını sağlıyor.
Sadece insanlar için değil hayvanlar, böcekler ve hatta mantarlar için de daha yaşanılabilir şartlar oluşturuyor.
İlk iki yıldan sonra bakım ve ekim gerekmeden kendi kendine üreyen ve yetişen bir orman ekosistemi kurulmuş oluyor.
Gıda ormanı nasıl ekilir?
Gıda ormanı çeşitli ağaç ve bitki katmanlarından oluşuyor.
Ağaçlar katmanı: Genellikle 9m ve daha uzun boylanan ağaçlardır. Bu gruptaki ağaçların yaprakları toprağın nitrojen depolamasını sağlar. Örneğin kestane, sumak, kiraz, şeftali, armut, palamut, keçi boynuzu, akasya vb.
Sarmaşıklar: Bu gruptaki bitkiler yaz sıcaklarında köklere gölge yaparak sıcaklığı azaltmaktır; kivi, böğürtlen, asma vb..
Çalılar: Büyük ağaçlardan daha az ışığa ihtiyacı olan boyu 3 metreye kadar uzayabilen ağaçcıkların olduğu gruptur; Ayva, fejoa, incir, goji bery, dut yaban mersini vb..
Otlar: Çok yıllık yada tek yıllık otlar, soğan, sarımsak, pırasa, lavanta, kuşkonmaz,
Yer örtücüler: Az ışıkla yetişebilen toprağı kapatarak ısı ve nem kabını önlerler;malabar ıspanağı, gebre vb..
Kök katmanı: Kök kısmıyla baen gübre oluşturan, yararlı bakterilerin çoğalmasını sağlayan bitkilerdir; yer fıstığı, patates, havuç, zencefil vb..
Amerika’nın Seattle bölgesindeki bir 28 dekarlık yeşil alanda gıda ormanı oluşturma çalışmaları başlamış. Amerikalılar öncelikle herkesin gördüğü bir alanda kaliteli ve bedava gıda üreten örnek bir bahçe oluşturmayı hedeflemişler. Bu örnek bahçe halka daha az bakımla daha kaliteli ve bedava yiyecek üreten bir sistemin kullanılabilirliğini kanıtlayacak ve ülkenin diğer önemli merkezlerine yayılmasını sağlayacak.
Ayrıca yetişen meyve ve sebzeler yakın bölgede oturan alım gücü olmayan insanlarla paylaşılacak. Hem şehrin ortasında yaşayan doğal bir orman olacak, binlerce ekosistem canlısına yuva olacak hem de ihtiyacı olanlara kaliteli gıda sağlayacak. Üreteceği temiz hava da cabası…
Darısı her köşesi betonlaşmakta olan yeşil alanlarımızın başına…
Münevver Çelebi
Kaynakça :
YolveMacera
